Dakloosheid gaat ook over de verpleegkundige die in haar auto slaapt om de volgende dag weer voor uw familieleden te zorgen. De jongere die op zijn achttiende de jeugdzorginstelling verlaat zonder een stabiele woonplek. Of de net gescheiden vader in een caravan. Al deze mensen hebben een ding met elkaar gemeen: het ontbreekt hen aan volwaardige huisvesting.
Het huidige systeem is onlogisch
Decennialang hebben we in Nederland dakloosheid geprobeerd op te lossen met een systeem met een wrange, onlogische dynamiek. Aan de ene kant moeten mensen eerst nog verder afglijden voordat ze überhaupt in aanmerking komen voor hulp. Aan de andere kant, als die hulp er eenmaal is, moeten ze allerlei persoonlijke problemen eerst oplossen – van verslaving tot schulden – voordat ze een woning ‘verdienen’.
Wat als we het radicaal omdraaien? Niet de mens, maar het systeem moet veranderen. Dat is de kern van Wonen Eerst. Een aanpak gebaseerd op een paar kraakheldere principes, waaronder: huisvesting is een mensenrecht, we scheiden wonen en zorg, en de persoon houdt zelf de regie. Eerst een thuis, en vanuit die veilige basis is er ondersteuning als die nodig is.
Wonen Eerst is bewezen effectief
Dit is geen ideologie, een tijdelijk project of experiment. Het is een bewezen effectieve aanpak. Onderzoek toont aan dat tot wel 93% van de mensen met een lichte hulpvraag (Wonen Eerst) duurzaam hun woning behoudt. Zelfs bij mensen met zware, meervoudige problemen (Housing First) is dit percentage nog 83%. Landen als Finland bewijzen dat je met dit principe dakloosheid drastisch kunt terugdringen. En in steden als Den Bosch wordt de Wonen Eerst-aanpak succesvol in de praktijk gebracht. In Den Bosch zijn inmiddels 159 huishoudens gehuisvest. Het resultaat? In 60 procent van de gevallen werd opvang voorkomen en een opvanglocatie kon zelfs de deuren sluiten.
Wonen Eerst is niet alleen socialer, het is ook financieel verstandiger. Elke euro die een gemeente investeert, levert de samenleving 2,5 euro op door besparingen op dure opvang, zorg en inzet van politie en justitie.
Uw stem als adviesraad is cruciaal
Het succes van Wonen Eerst valt of staat met samenwerking. Spoor uw wethouder aan om de ‘driehoek’ van gemeente, woningcorporaties en maatschappelijke partijen bij elkaar aan tafel te brengen. Is de afdeling wonen al in de lead bij de transitie naar Wonen Eerst of is dit nog steeds het Sociaal Domein? Is het bekend hoeveel de huidige aanpak kost? Bespreek het introduceren van financiële prikkels in het subsidie- en inkoopbeleid om de verschuiving van opvang naar Wonen Eerst te stimuleren. Ga na of de huisvestingsverordening alle dakloze mensen volgens de ETHOS-Light definitie urgentie verleent voor een sociale huurwoning en zet hierop in. Ga ook het gesprek aan over het tegengaan van leegstand en huisuitzettingen. En wordt in uw gemeente eigenlijk al in kaart gebracht wie er dak- en thuisloos zijn, bijvoorbeeld met de ETHOS-telling? Dit is een cruciale eerste stap naar effectief beleid.
Waar wachten we nog op?
Door het thema dakloosheid te verbinden aan uw bestaande adviezen over armoede, jeugdzorg of participatie, maakt u uw werk nog integraler en krachtiger. Zonder een stabiel thuis is werken aan herstel onmogelijk. U bent in de unieke positie om te laten zien dat een woning de basis is die al die andere terreinen met elkaar verbindt.
De oplossing voor het beëindigen van dakloosheid is er, ze werkt en ze betaalt zichzelf terug. De enige vraag die overblijft voor elke gemeente, en dus ook voor elke adviesraad, is niet óf we dit moeten doen, maar: waar wachten we nog op?
Over de auteur: Melanie Schmit is mede-oprichter van Housing First Nederland.
Foto: Beeldbank Kansfonds
