Hoe kan dat?
Laat ik even teruggaan naar de betekenis van ervaringsdeskundigheid en het begrip ervaringskennis. Ervaringskennis heeft iedereen wel op een bepaalde manier. Dat betreft namelijk kennis over de ervaringen die je hebt opgedaan in je eigen leven. Het hebben van een beperking bijvoorbeeld, of eenzaamheid na een scheiding. Dat zijn daarmee geen abstract begrippen, maar ervaringen, ingekleurd met wat je zelf hebt meegemaakt. Je hebt het aan den lijve ondervonden.
Ervaringsdeskundigheid gaat verder. Bij ervaringsdeskundigheid heb je geleerd van deze ervaringen én kun je je eigen ervaringen verbinden met die van anderen. Met andere woorden: je weet wat het is om een beperking te hebben, maar kan je ervaringen ook breder inzetten en je verplaatsen in andere beperkingen, bijvoorbeeld. Daardoor kun je helpen met het maken van beleid, het doen van onderzoek of in de ondersteuning van anderen.
In bovenstaand voorbeeld betekent het dat ik kan inschatten wat gebruikers van een rolstoel handig vinden. Maar: ik ken de straat alleen bij daglicht en vanuit mijn auto. Ik doe er geen boodschappen en kom er ook niet als het donker is. Daarnaast zit ik af en toe in een rolstoel. Dat is een heel verschil met iemand die daar dagelijks inzit. Door die twee zaken kan ik in dit geval moeilijk mijn ervaring verbinden met die van anderen.
Het principe ‘Niets over ons, zonder ons’ toepassen
Het principe ‘Niets over ons, zonder ons’ is een van de basisbeginselen van het VN-verdrag Handicap. Voor gemeenten betekent dit dat zij bij elk plan dat inwoners met een beperking aangaat, mensen met een beperking horen te betrekken. Inwoners met een beperking weten waar de knelpunten zitten en hebben bovendien vaak ideeën over mogelijke oplossingen. Eigenlijk is het niets anders dan wat veel gemeenten al doen, namelijk participatief beleid maken. Oftewel: beleid dat is opgesteld samen met betrokken inwoners, en niet alleen vanachter een bureau.
De enige aanvulling is dat je in het participatieve proces expliciet rekening houdt met inwoners met een beperking. Denk aan het aanmeldingsformulier voor een inwonersbijeenkomst, door daar een vraag toe te voegen of er met specifieke behoeften rekening kan worden gehouden (een toegankelijke parkeerplaats en toilet, een schrijftolk, eenvoudig taalgebruik of ruimte voor een assistentiehond).
Waarop letten bij het betrekken van ervaringsdeskundigen?
Het is belangrijk dat diverse vormen van zichtbare en niet zichtbare beperkingen vertegenwoordigd zijn. Vanuit het VNG project “Iedereen doet mee!” is er een inspiratiebundel “Organiseer ervaringsdeskundigheid” met goede voorbeelden en nuttige tips over het vinden van ervaringsdeskundigen. Daarnaast maakten we ook een podcast over dit onderwerp.
Adviesraden sociaal domein en ervaringsdeskundigheid
Vaak worden adviesraden sociaal domein ook betrokken bij de opstelling en uitvoering van het lokaal inclusiebeleid. Let wel op de aanwezige ervaringsdeskundigheid binnen de adviesraad. Is dit onvoldoende aanwezig? Kijk dan of er al een gehandicaptenplatform of een ander georganiseerd verband van ervaringsdeskundigheid is. Het kan ook nodig zijn om een nieuwe groep te vormen. In dat geval kun je contact leggen met WMO-consulenten, wijkregisseurs of een oproep plaatsen in de lokale media
Werken aan het VN-verdrag Handicap en de lokale inclusie agenda betekent werken met ervaringsdeskundigen. Zolang je als dat uitgangspunt neemt, is aan de belangrijkste voorwaarde voldaan.
Over de auteur: Joce van der Klauw is projectmedewerker Iedereen doet mee! bij de VNG.
