Voor veel gemeenten is het nog altijd zoeken naar een goede samenwerking met de adviesraad. Regelmatig is onduidelijk wat precies de rol en taak van de adviesraad is. In de praktijk zien we als Koepel dat gemeenten pas met deze vragen aan de slag gaan wanneer een nieuwe verordening nodig is, of de samenwerking stroef verloopt. Een goed gesprek op een eerder tijdstip kan demotivatie en frustratie voorkomen.
Een open gesprek over wederzijdse verwachtingen en behoeften - en het vastleggen van duidelijke samenwerkingsafspraken - voorkomt veel teleurstelling. Gemeenten beschikken immers lang niet altijd over een stabiele werkorganisatie en ook de samenstelling van het college kan in de loop van de tijd wisselen. Daarom is het met de komst van een nieuwe wethouder sociaal domein belangrijk om de relatie en de samenwerking met de adviesraad opnieuw te bespreken en eventueel te herijken.
In de verordening kan de gemeente vastleggen op welke terreinen de adviesraad actief is en welke functies de adviesraad vervult. Ook kan worden opgenomen hoe de adviesfunctie in de praktijk vorm kan krijgen. Steeds meer gemeenten vinden het belangrijk dat ervanuit inwoners-, cliënten -en naastenperspectief geadviseerd wordt en willen dat ook expliciet in de verordening opgenomen hebben.
De adviesraad is het adviesorgaan van het college. Dat is de reden dat wij merken dat wethouders zich vaker afvragen: Hoe verhoud ik mij vanuit mijn rol tot de adviesraad? Over welke zaken wil ik het gesprek aangaan en welke zaken horen bij de beleidsadviseur thuis? In veel gemeenten verloopt het contact met de adviesraad vooral via beleidsadviseurs, terwijl het ook belangrijk is dat de wethouder zelf de relatie onderhoudt. Wanneer is het moment dat een wethouder zelf in actie moet komen?
Het is goed dat hierover duidelijkheid bestaat. Wij zien bijvoorbeeld dat er gemeentes en wethouders sociaal domein zijn, die één of twee keer per jaar grote onderwerpen en thema’s bespreken in dialoogvorm. Denk aan thema’s als ‘Opgroeien’, ‘Ouder worden’ of ‘Wonen’. Deze gesprekken helpen om elkaar beter te leren kennen, maar ook om elkaars perspectieven uit te wisselen en ze dragen bij aan een constructieve samenwerking.
Een andere vraag die veel gemeenten bezighoudt, is: Bij welk beleid in het sociaal domein heeft de adviesraad echt toegevoegde waarde? Is het nodig dat de adviesraad overal bij betrokken wordt, of maken we daarin samen met de adviesraad gerichte keuzes? Mede aangejaagd door de Wet versterking participatie op decentraal niveau, zien we ook dat gemeenten nieuw participatiebeleid ontwikkelen en vastleggen in de zogenaamde participatieverordening. En dat brengt nieuwe impulsen met zich mee. Bij grotere maatschappelijke vraagstukken organiseren gemeenten steeds vaker zelf participatieprocessen. Ze spreken dan direct met inwoners(groepen), los van de adviesraad.
Het is de vraag hoe zulke participatieprocessen zich verhouden tot het werk van de adviesraad. Aan de ene kant kan de raad zich bij wijze van spreken gepasseerd voelen. Aan de andere kant is het heel waardevol dat gemeenten op verschillende manieren met inwoners in gesprek gaan. Een praktische oplossing kan zijn om af te spreken dat adviesraadsleden op persoonlijke titel kunnen deelnemen aan deze trajecten. Op die manier doen ze wel mee, zij het niet in hun adviesrol.
Over de auteur: Petra van der Horst is als trainer en bestuursadviseur werkzaam voor de Koepel Adviesraden Sociaal Domein.