Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Het versterken van het jeugdstelsel: wat is daarvoor nodig?

Als onderzoeker met een sterke interesse in de organisatie van zorg, probeer ik alles wat vast en los zit over de zorg voor jeugd te lezen. Ik verdiep me in voorgestelde en doorgevoerde wijzigingen, in plannen om veelbelovende initiatieven uit het buitenland naar Nederland te halen en natuurlijk ook in de uitkomsten ervan. Alle goede bedoelingen ten spijt, lijken de wijzigingen tot nu toe nog niet helemaal uit de verf komen. De berichten die de wereld ingaan laten steevast zien wat niet goed gaat, wiens schuld dat is en waarom een zoveelste verandering nodig is. 

Door Danielle Jansendinsdag 2 maart 2021

Wat zeggen de cijfers nu?

Over de jaren heen, als sinds de ingang van een van de grootste wijzigingen in de organisatie van zorg, de transitie, laten cijfers een toenemend aantal jeugdzorgcliënten zien en een toename van de kosten die hiermee gemoeid gaat. Dit zijn uitkomstmaten; resultaten waarop de zorg voor jeugd en het werk van alle professionals uiteindelijk wordt beoordeeld. Alhoewel deze cijfers cruciaal zijn, geven ze weinig inzicht in welke onderdelen, handelingen of processen tot deze uitkomsten leiden. 

Andere cijfers kunnen aanvullend inzicht geven

Als we de organisatie van zorg, inclusief de zorgverlening, willen verbeteren, is het essentieel dat we weten wat we moeten veranderen. Welk onderdeel, handeling of proces leidt tot een bepaald resultaat? Dit zijn zogenaamde procesmaten en die worden helaas, niet alleen in Nederland maar ook in andere landen, te weinig meegenomen in onderzoek. Wij als onderzoekers, maar ook u als lid van de adviesraad sociaal domein, moeten ons niet blindstaren op eindcijfers, maar veel meer zicht (willen) krijgen op hoe onderdelen van de zorg zijn georganiseerd en wat dat betekent voor het proces. Leidt bijvoorbeeld het beter informeren, ondersteunen en faciliteren van huisartsen tot het sneller opsporen en beter helpen van kwetsbare kinderen? En komen daardoor wellicht minder kinderen in de gespecialiseerde jeugdzorg? 

Laten we omdenken: ook kijken naar positieve resultaten

Niet alleen aantallen en kosten zijn belangrijk, maar juist wat we wel met de zorg bereiken. Laten we (blijven) benadrukken wat we wel bereiken in de zorg voor jeugd, ook al laten de eindcijfers soms een minder positief resultaat zien. Hoe positief is het dat we bij veel kinderen en jongeren ervoor zorgen dat ze – ondanks hun problemen – toch naar school kunnen gaan, kunnen sporten en een sociaal netwerk om zich heen hebben? En hoe fijn is het dat we met de inzet van lichte ondersteuning heel veel kinderen al heel goed kunnen helpen?

Ik zou graag met u de uitdaging aan willen gaan en meer oog krijgen voor detail. Laten we niet alleen naar landelijke cijfers kijken, maar ook naar lokale cijfers én processen, zodat we niet vergeten wat wel lukt en wat steeds beter gaat in de zorg voor jeugd. 

Over de auteur: Danielle Jansen is universitair hoofddocent Universitair Medisch Centrum Groningen en Rijksuniversiteit Groningen.