Als Koepel zien wij dat gemeentes - terecht - veel waarde hechten aan een gevarieerde en inclusief samengestelde adviesraad sociaal domein. Tocht blijkt in de praktijk dat de adviesraad niet representatief is. Jongeren en cliënten die gebruiken maken van de Jeugdwet of Participatiewet zijn niet of onvoldoende vertegenwoordigd, net als mensen met een migratieachtergrond.
Voor adviesraden is het niet makkelijk om mensen uit deze groepen te werven. Dat heeft soms te maken met het imago van de adviesraad: het is tenslotte een adviesorgaan van het college waarvoor je veel stukken moet lezen. Maar het kan ook zijn dat de adviesraad niet over de netwerken beschikt om jongeren, cliënten en mensen met een migratieachtergrond te vinden. De gemeente kan hierbij heel goed een ondersteunende rol vervullen door samen met de adviesraad te kijken naar wat er nodig is om tot een diverse samenstelling van de adviesraad te komen.
Wil de adviesraad zijn rol als adviseur goed kunnen vervullen, dan is een goed inwerkproces van adviesraad(sleden) essentieel, zowel waar het gaat over de rol en taak van de adviesraad, als over het functioneren van de gemeente. Het is belangrijk dat de adviesraad zicht heeft op de verantwoordelijkheden die de gemeente heeft en hoe zaken als toegang, de klachtenregeling en cliëntondersteuning geregeld zijn. Daarnaast gaat het óók om de informatiepositie van de raad zelf. Welke connecties heeft de adviesraad met de samenleving, hoe haalt zij informatie op? En: op welke manier kan de gemeente de adviesraad ondersteunen zodat zij daadwerkelijk met cliënten en naasten in gesprek komen?
Adviesraden krijgen soms complexe dossiers of beleidsteksten voorgelegd. Soms is meer context nodig om deze stukken te kunnen plaatsen en de adviesvraag te doorgronden. Het kan zijn dat er meer uitleg nodig is over de wijze waarop het conceptstuk gelezen moet worden, of dat er aanvullende informatie nodig is om te begrijpen hoe het vraagstuk in elkaar zit. Hier kunnen de gemeente en adviesraad samen afspraken over maken. Tevens is het de vraag of je als gemeente de adviesraad hele stukken laat lezen zonder aanvullende vragen. Je kan er als gemeente voor kiezen om een aantal vragen toe te voegen die je als gemeente beantwoord wilt zien door de adviesraad. Hierdoor kan de adviesraad het beleidsdocument gerichter bekijken en beter nadenken over wat voor cliënten en naasten belangrijk is.
Als Koepel zien wij gelukkig dat steeds meer gemeentes concrete afspraken maken over het werkterrein, de wederzijdse verwachtingen en de informatievoorziening van de adviesraad. Ook bieden steeds meer gemeentes secretariële ondersteuning om de adviesraad te ontzorgen, zodat de adviesraad zich kan richten op de connecties met de samenleving en verdieping van de inhoud. Als koepel adviseren we om als gemeente en adviesraad met elkaar in gesprek te blijven. Maak samenwerkingsafspraken over representatie en informatievoorziening – en evalueer die ook jaarlijks. Als Koepelorganisatie kunnen wij op verschillende manieren ondersteunen, zowel inhoudelijk als procesmatig.
Over de auteur: Petra van der Horst is als trainer en bestuursadviseur werkzaam voor de Koepel Adviesraden Sociaal Domein.