Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Gezond en gelukkig ouder worden in de wijk

Er komen steeds meer ouderen in onze samenleving. Deze ouderen worden ook steeds ouder. Dat is geen nieuws. De dubbele vergrijzing blijft echter een belangrijk en actueel vraagstuk dat steeds urgenter wordt, juist omdat die deze urgentie soms uit het oog verloren wordt.  

Door Sjef van der Klein, Jenny Zwijnenburg en Mariël van Peltwoensdag 13 januari 2021

DE oudere bestaat niet

Ondanks dat er grote verschillen zijn tussen ouderen, kijken we vaak op een stereotype en ook negatieve manier naar ouderen. Dit wordt ook wel ageism genoemd. Twee beelden van ouderen lijken nog al dominant: de vitale oudere en de (zeer) kwetsbare oudere. De eerste woont zelfstandig, kan goed voor zichzelf zorgen, trekt er op uit, past op de kleinkinderen en doet vrijwilligerswerk. De tweede is hulpbehoevend, dementerend en/of eenzaam. Voor deze oudere wordt hulp gezocht- en verwacht- in het directe netwerk van deze personen. Ook al heeft recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (2020) opnieuw aangetoond, dat veel mensen, juist zij in een kwetsbare situatie,  helemaal geen steunend netwerk hebben en het niet redden zonder professionele hulp. 

In de praktijk is de diversiteit van ouderen echter veel groter als je kijkt naar hun behoeften, mogelijkheden en wensen. DE oudere bestaat niet. Diversiteit geldt ook voor de wijken en buurten waar zij wonen. De leefomgevingen van ouderen kunnen behoorlijk verschillen.  

Ouderen zijn onderdeel van de oplossing

Daarom is zo belangrijk om in gesprek te gaan met oudere inwoners, vrijwilligers  en betrokken professionals zoals de sociaal werker, huisarts en wijkverpleegkundige. Om hun verhalen, kennis en ervaring over ouder worden in de wijk te horen en begrijpen. En dit te koppelen aan de gemeentelijke cijfers over buurten en wijken m.b.t.  woningen, veiligheid, voorzieningen en bereikbaarheid. Deze koppeling brengt belangrijke punten naar boven, die gericht beleid en praktische oplossingen mogelijk maken. Een simpel voorbeeld uit de praktijk. Op papier zijn er genoeg bushaltes in de wijk. Ouderen kunnen opstappen bij een bushalte op de hoek van de straat. Er staan echter zoveel auto’s geparkeerd en de kwaliteit van de stoep is slecht, waardoor minder mobiele ouderen helemaal niet bij de bushalte kunnen komen zonder hulp. 

Integraal 

Om gelukkig en gezond ouder te kunnen worden in de wijk  – niet per definitie zelfstandig dus!- zijn heel veel aspecten van belang.  Gemeenten werken echter nog weinig aan integraal beleid voor ouderen: er is apart beleid voor zorg, wonen en welzijn. Er komt gelukkig steeds meer aandacht voor wijkaanpakken en gebiedsgericht werken. Het zou helpen als gezond en gelukkig ouder worden daar een integraal onderdeel van uit maakt.  

Tot slot

Het beleidsjargon spreekt vaak over een sterke sociale basis, ook voor ouderen. Maar in essentie gaat het om gezond en gelukkig ouder worden in de wijk. Dat willen we toch allemaal?

Over de auteurs: Sjef van der Klein is projectleider gezond en gelukkig ouder worden in de buurt ContourdeTwern, Jenny Zwijnenburg is zelfstandig sociaal werker en onderzoeker en Mariël van Pelt is senior adviseur Movisie. 

Meer lezen: 
Publicatie Samen bouwen aan een sterke sociale basis voor ouderen
Lees meer over Ageism in de blog De oudere bestaat niet