Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Bibliotheken in de digitale samenleving

Op aanraden van mijn goede vriendin Elma, ervaringsdeskundige bij het sociaal wijkteam waar ik werkte, heb ik een escape caravan bezocht. Hierin kan je ervaren hoe het is om laaggeletterd te zijn. Ik was vastbesloten om de ontbrekende woorden en letters te achterhalen, maar voordat ik het wist was de tijd al om en was ik nauwelijks opgeschoten. Deze aanwijzingen kreeg ik: ‘het staat er toch!’ en ‘kun je niet lezen?’.

Door Juia Keteldonderdag 24 november 2022

Digitale kloof

Dit is de realiteit voor een grote groep mensen in Nederland. Hun gebrek aan digitale vaardigheden en laaggeletterdheid zorgt ervoor dat zij op meerdere gebieden niet goed kunnen meedoen. Veel zaken moeten ook nog eens online geregeld worden, terwijl lang niet alle websites en apps toegankelijk zijn. Het is veel te ingewikkeld voor mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven en/of een beperking hebben. We spreken ook wel van een digitale kloof in de samenleving.

Een vangnet 

Het mooiste zou zijn als alle websites en apps toegankelijk zijn voor iedereen. En dat er daarnaast een vangnet komt voor mensen die niet kunnen meedoen. Bibliotheken hebben hierin een belangrijke rol - het zijn immers niet meer alleen maar plekken waar je boeken kunt lenen. De bibliotheek fungeert ook als een ontmoetingsplek voor inwoners, waar zij op een laagdrempelige manier terecht kunnen voor vragen over digitale formulieren, apps en website. Denk hierbij aan de Informatiepunten Digitale Overheid (IDO) die bibliotheken aanbieden. Maar ook aan (computer)cursussen en trainingen die bibliotheken aanbieden om digitale vaardigheden (en andere basisvaardigheden) onder inwoners te versterken (zoals o.a. community librarian in Peel en Maas).

Geleerde lessen

Maar hoe bereik je als bibliotheek dan de mensen om wie het gaat? In onze wijk werkten Elma en ik samen aan een project om de basisvaardigheden van inwoners te versterken. Dit zijn de belangrijkste lessen die wij kunnen meegeven:

  • Zorg voor korte lijnen tussen verschillende partijen in de wijk. Faciliteer als gemeente mogelijkheden voor samenwerking waarbij bibliotheek, sociale (wijk- en jeugd)teams, buurthuizen, actieve bewoners, gemeenteambtenaren, scholen betrokken zijn. Samen kan er een passend aanbod worden ontwikkeld en organisaties en personen kunnen mensen warm doorverwijzen naar hulp voor het digitaal meedoen.  
  • Organiseer een inloopspreekuur in de bibliotheek waar ook een sociaal werker aanwezig is. Het kan zijn dat er meer vragen spelen, bijvoorbeeld over financiën, arbeidsparticipatie en gezondheid. Het is prettig om gelijk met iemand in contact te komen.
  • Koppel het versterken van digitale vaardigheden (en andere basisvaardigheden) aan de intrinsieke motivatie van iemand, bijvoorbeeld bij het vinden van een baan of het versterken van online sociale contacten. Hierdoor sluit je aan bij de behoefte.
  • Het is een meerwaarde om samen te werken met iemand die ervaringsdeskundige is en vanuit het clientperspectief kan meedenken over wat een goede aanpak zou kunnen zijn. 

Over de auteur: Julia Ketel is onderzoeker bij het team Leren en Professionaliseren van Movisie. 

Meer informatie over de digitale samenleving vindt u hier.