In 2015 werd de Participatiewet ingevoerd: de nieuwe bijstandswet. Een belangrijk doel van deze wet is dat mensen met een arbeidsbeperking meer aangenomen worden door reguliere werkgevers. Mensen in deze Participatiewet kunnen zich wenden tot hun gemeente voor ondersteuning voor werk. Er is echter een groep onderbelicht bij instanties en media: mensen met een arbeidsbeperking zonder uitkering.
Mensen zonder bijstandsuitkering behoren tot de Participatiewet. Volgens de wet (artikel 7) is de gemeente ook verantwoordelijk voor ‘nuggers’ (niet-uitkeringsgerechtigden) en moet de gemeente een verordening opstellen over het ondersteunen van burgers in de Participatiewet (artikel 8a). Het probleem is echter dat elke gemeente zelf mag bepalen hoe ze hieraan invulling geven.
Ik ontvang signalen van mensen met een arbeidsbeperking over knelpunten rondom wetgeving op gebied van werk. Dus ook van nuggers met een arbeidsbeperking. Een deel van hen kan prima werken, maar heeft hiervoor wel ondersteuning van een jobcoach of voorzieningen voor werk nodig (bijvoorbeeld een brailleleesregel of rolstoeltoilet). Nuggers geven vaak aan dat hun gemeente niets voor hen doet. Ook weten nuggers vaak niet dat er ondersteuning en voorzieningen voor hen mogelijk zijn. Mede door het onjuiste frame dat ruist, dat je per sé een uitkering hiervoor moet hebben.
Enerzijds begrijp ik de financiële redenen. Gemeenten hebben – vermoedelijk – nog steeds te weinig geld om alle mensen in de Participatiewet te ondersteunen, zo bleek eerder uit onderzoek. Er wordt dus gewikt en gewogen. Mensen zonder uitkering “kosten geen geld”, is nog vaak de gedachte. Dus het inzetten van ‘dure’ ondersteuning en voorzieningen leidt niet tot minder uitkeringskosten. Ondersteuning van UWV is voor nuggers niet of nauwelijks mogelijk, omdat ze geen UWV-uitkering hebben. “Tussen wal en schip”, noemen we dat.
Anderzijds is het triest dat deze focus op geld nuggers met een arbeidsbeperking op 10-0 achterstand zet. Juist het aan het werk helpen van mensen levert veel op, voor henzelf én voor de samenleving: vaak gelukkigere mensen, meer inkomen (= meer belastingen voor de schatkist), meer consumptie (= goed voor ondernemers), minder zorgkosten (want minder stress en verslavingen), en ga zo maar door. Daarnaast hebben nuggers met een arbeidsbeperking ook ‘gewoon’ recht op werk op basis van het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een handicap. Een verdrag dat elke gemeente dient uit te voeren.
Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar nuggers met een arbeidsbeperking die willen werken. Hopelijk draagt dat bij aan meer zicht op deze onderbelichte groep. Maar bovenal hoop ik dat het kabinet, het ministerie van SZW en gemeenten gezamenlijk de handen ineenslaan om deze mensen veel beter te ondersteunen op de arbeidsmarkt. Want ieder mens verdient de ondersteuning die nodig is om te kunnen werken.
Over de auteur: Nico Blok werkt als OmbudsSpits Werk & Participatie, een deskundige op gebied van wet- en regelgeving rondom werken met een arbeidsbeperking. Dit doet hij bij Onbeperkt aan de Slag, een private en sociale onderneming die ontmoetingen organiseert tussen werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werkgevers. Alle werknemers van Onbeperkt aan de Slag hebben zelf ook een arbeidsbeperking.