Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Kunnen adviesraden beleid co-creëren?

Als onderzoeker draag ik met mijn collega’s een steentje bij aan de vraagstukken die vooral kwetsbare inwoners raken. Het gaat dan bijvoorbeeld om het beter functioneren van wijkteams of de samenwerking tussen professionals en burgers. In mijn onderzoek staat de ervaring van inwoners zelf centraal. Het draait er om hoe mensen zelf de kwaliteit van hun leven ervaren, waar het schort aan hun welzijn, en welke ondersteuning of voorzieningen er nodig zijn. Telkens blijkt hoe belangrijk maatwerk is. 

Door Prof. dr. Jean Pierre Wilkenmaandag 29 augustus 2022

Maatwerk moet de standaard zijn en niet de uitzondering. Het beleid van een gemeente moet hierop gebaseerd zijn. Maar vaak gaapt er een gat tussen dit beleid en de werkelijkheid zoals veel mensen die ervaren. Een belangrijk thema is het overbruggen van deze kloof. Daar houden wij ons mee bezig in onze projecten, maar dat is uiteraard ook een kernopgave van adviesraden sociaal domein. Wij hanteren hierbij het zogenaamde viervenstermodel. In dit model staan vier perspectieven (of vensters op de werkelijkheid zo u wilt) centraal. 

Startpunt

Het eerste venster is het perspectief van de inwoner, en dat vormt het startpunt. Het gaat om de wensen en behoeften op het gebied van welzijn, participatie en zorg. Het tweede venster is het perspectief van de professional, en het derde dat van de organisatie van zorg en dienstverlening. Het vierde venster is dat van de overheid dat via beleid, wet- en regelgeving en financiering, feitelijk zo precies mogelijk moet aansluiten bij de behoeften van de inwoner. En dat dikwijls doet via het contracteren van organisaties die vervolgens professionals aan het werk zet. Een best complex systeem dus, waarin gemakkelijk dingen mis kunnen gaan. 

Brug slaan

Vanwege deze complexiteit bewonder ik het werk van de adviesraden. Zij moeten in feite een brug zien te slaan tussen het eerste en het vierde venster. Dit vraagt veel kennis en deskundigheid. Vaak gebeurt advisering op basis van informatie of voorstellen die de gemeente aanlevert. Adviesraden hebben veelal niet de capaciteit om zelf onderzoek te doen onder inwoners. Toch zou dit wel de basis moeten zijn voor beleidsadvisering. Maar hoe? 

Een paar ideeën. Adviesraden kunnen voor gegevensverzameling - het ophalen van verhalen van inwoners - bijvoorbeeld gebruik maken van de mogelijkheden die opleidingen of kenniscentra bieden. Zo kan het een mooie opdracht zijn voor studenten van een sociaal werk opleiding. Je kunt ook afstappen van het klassieke denken waarbij de gemeente een adviesvraag voorlegt en vaak al een beleid geformuleerd heeft, en de adviesraad een reactie formuleert. Je neemt een vraagstuk (probleem/dilemma) als uitgangspunt en gaat samen met alle partijen aan de slag om passende oplossingen uit te werken. Co-creatie dus. Volgens mij is dit een veelbelovende strategie om de kloof tussen beleid en praktijk te dichten: samen werken aan de kwaliteit van leven in de gemeente.

Over de auteur: Prof. dr. Jean Pierre Wilken is lector Participatie, Zorg en Ondersteuning en verbonden aan het Kenniscentrum Sociale Innovatie van de Hogeschool Utrecht.