De afgelopen jaren zien we signalen van toegenomen mentale druk bij de Nederlandse jeugd. Ook zien we dat jongeren op jonge leeftijd in aanraking komen met alcohol en andere middelen. Hoe kunnen we van jongeren verwachten dat ze gezonde keuzes maken als de fysieke en sociale omgeving constant ongezonde prikkels op ze afvuurt? Het is niet genoeg om jongeren weerbaar te maken en te informeren over de risico’s van alcohol. Met OKO zetten wij in op twaalf wetenschappelijk onderbouwde risico- en beschermende factoren in de leefomgeving, om de kans op mentale klachten en middelengebruik te verkleinen. Zoals ouders die betrokken zijn bij hun kind en duidelijke regels stellen, een positief schoolklimaat en zinvolle activiteiten in de vrije tijd die worden begeleid door positieve rolmodellen.
Lange adem
De omgeving veranderen lukt niet in één of twee jaar. Zo bleek ook in IJsland. Het kostte hen vijftien tot twintig jaar om een cultuurverandering teweeg te brengen. Inmiddels is het normaal dat er aandacht is voor de mentale gezondheid van jongeren en dat jongeren (bijna) geen alcohol, sigaretten en drugs gebruiken. IJsland laat zien dat je het verschil kan maken als je als gemeenschap rondom het kind gaat staan. Gebaseerd op IJsland, nemen nu 47 Nederlandse gemeenten de regierol. Ze activeren en verbinden iedereen in de gemeente die betrokken is bij opgroeiende jongeren. Van docent tot sportcoach, van jongerenwerker tot ouders. Dat doen ze met actuele cijfers over jongeren en hun omgeving. Niet de gemeente, maar de gemeenschap kiest welke omgevingsfactoren ze willen verbeteren. Vervolgens selecteren ze, in samenspraak met jongeren, onderbouwde interventies en activiteiten. Na twee jaar is het tijd om met nieuwe cijfers te evalueren en bij te sturen. Zo creëert de gemeenschap al lerend een kansrijke omgeving voor de jeugd.
Groeiende beweging
Steeds meer gemeenten sluiten zich aan bij OKO om te veranderen van een individugerichte aanpak naar een omgevingsaanpak. Van kortetermijn-projecten naar een langetermijn-programma. Op basis van wetenschap, datagestuurd en met de gemeenschap. Wilt u ook onderdeel zijn van deze groeiende beweging? Volg ons programma en lees de volgende blog die op 5 april verschijnt over de ervaringen van een OKO-gemeente.
Referenties:
1. Gezond opgroeien, wonen en werken. Een adviesrapport van de Sociaal-Economische Raad, december 2023)
2. Andere kijk op groeiend jeugdzorggebruik (Nederlands Jeugdinstituut, april 2023)
Over de auteur: Jeroen de Greeff is de Programmacoördinator van Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) bij het Trimbos-instituut.
