Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Eenzaamheid onder jongeren

De 21-jarige Jasmine vertelt me over haar eenzaamheidsgevoelens. ‘Als ik dan eindelijk voor iets werd uitgenodigd, dan vond ik dat heel lastig. Dan ging ik niet. Ik was gewend geraakt aan het alleen zijn’. Hoe langer Jasmine zich eenzaam voelde, hoe moeilijker het voor haar werd om verbinding met anderen te maken. Door langdurige eenzaamheidsgevoelens kunnen jongeren in een negatieve spiraal terecht komen. Dit kan grote gevolgen hebben op de manier waarom jongeren naar zichzelf en de wereld kijken en beïnvloedt daardoor hun gedrag en gezondheid. Kennis over dit thema is versnipperd. Afgelopen jaar ben ik daarom met collega’s van Movisie gestart met een verkenning naar de stand van zaken in literatuur, beleid en praktijk op dit thema. Een beter begrip van welke rol eenzaamheid speelt bij jongeren helpt beleid aan te scherpen en stelt de samenleving in staat om jongeren beter te ondersteunen. 

Door Susan de Vrieswoensdag 12 mei 2021

Een specifieke benadering

De verkenning laat zien dat het verminderen en voorkomen van eenzaamheid onder jongeren vraagt om een specifieke benadering. Jongeren bevinden zich in een andere levensfase dan ouderen. Voor ouderen is eenzaamheid meer maatschappelijk geaccepteerd als een onderdeel van het ouder worden. Jongeren daarentegen hebben te maken met maatschappelijke verwachtingen dat zij midden in het leven moeten staan en zich moeten ontwikkelen. Met als gevolg een groter taboe op eenzaamheid en meer schaamte. Jongeren zijn eerder geneigd hun eenzaamheidsgevoelens te verbergen of te ontkennen, daar waar volwassenen meer tijd nemen voor reflectie en acceptatie in het omgaan met hun eenzaamheidsgevoelens. 

Sociale en mentale gezondheid

Literatuur laat zien dat eenzaamheid onder jongeren samenhangt met andere problematieken zoals depressieve klachten, sociale angst, beperkt zelfvertrouwen en armoede. Het in samenhang oppakken van deze problematieken ligt voor de hand, waarbij de overkoepelende noemer van het thema minder van belang is. Denk aan het bevorderen van sociale en mentale gezondheid van jongeren. Hoe geef je deze jongeren meer grip op hun leven? Vaak zijn er al voorzieningen en activiteiten beschikbaar die helpen om te voorkomen dat jongeren vereenzamen. Belangrijk is kritisch te kijken of het aansluit bij de behoeften van jongeren en of gebruik wordt gemaakt van actuele kennis over eenzaamheid. Een preventieve aanpak is niet geschikt voor jongeren met langdurige eenzaamheidsgevoelens. Zij zijn gebaat bij gerichte ondersteuning die is afgestemd op de persoonlijke factoren die eenzaamheid veroorzaken of in stand houden. 

Een opgave voor de gehele samenleving 

Om jongeren die vereenzamen ondersteuning te bieden, is het nodig dat, wanneer in beeld, de problematiek wordt besproken. Dat is een opgave voor de gehele samenleving: ouders en vrienden, mentoren en studieadviseurs, trainers bij sportverenigingen, begeleiders bij verenigingen, huisartsen en werkgevers. Deskundigheidsbevordering van deze actoren lijkt van belang bij het voorkomen van eenzaamheid. Het vraagstuk beslaat meerdere beleidsterreinen. Een meer integrale aanpak vraagt om het uitbreiden van samenwerkingen, zoals tussen het onderwijs en het jongerenwerk. Het onderwijs is de plek waar jongeren samenkomen en eenzaamheid gesignaleerd wordt, contact gelegd wordt met jongeren en eenzaamheid bespreekbaar gemaakt wordt.

Als het in uw gemeente gaat over de aanpak van eenzaamheid, dan kan je de gemeente als adviesraad bevragen of attenderen op jongeren. Meer aandacht voor de sociale en mentale gezondheid van jongeren kan niet alleen veel voor het welbevinden van jongeren betekenen. Het hebben van een vertrouwd iemand om je hart bij te luchten en leuke dingen mee te doen, en verbinding voelen met een groep stelt jongeren ook in staat om zich optimaal te ontwikkelen en eenzaamheid, en de gezondheidsgevolgen, op de lange termijn te voorkomen.

‘Als we een jongeren helpen bij het verminderen van eenzaamheid, dan levert dat hetzelfde effect op als een jongere uit de schulden halen. Dat betekent gewoon vijftig jaar levensgeluk’, aldus een beleidsadviseur.

Over de auteur: Susan de Vries is onderzoeker en adviseur bij Movisie.