Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Investeer ondanks de crisis in bijstandsgerechtigden die willen werken maar geen baan kunnen vinden

De economische groei was al voor de coronacrisis aan het afvlakken. De crisis heeft de groei vervolgens pijlsnel laten dalen tot diep in de min. Dit gaat de komende jaren burgers treffen. Vooral burgers aan de onderkant van de arbeidsmarkt met hun flexibele arbeidscontracten zullen de dupe zijn. Velen komen straks noodgedwongen in de bijstand. Bij de vorige crisis, die van de banken, zijn gemeenten hun pijlen gaan richten op groepen die snel weer aan het werk kunnen. Wat op zich begrijpelijk was, want met de minste inspanning werd de grootste winst gehaald. Het had wel tot gevolg dat de bijstandsgerechtigden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt aan hun lot werden gelaten.

Door Louis Polstradonderdag 11 juni 2020

Negatieve spiraal

Langdurige werkloosheid heeft namelijk negatieve gevolgen op vele gebieden. Sociale contacten worden minder. Er ontstaan meer gezondheidsklachten. Het zelfvertrouwen wordt ondermijnd. En in sommige wijken en dorpen ontstaat er een cultuur van armoede, wat weer z’n neerslag heeft op de leefomgeving en het pedagogisch klimaat. Dit alles doet weer een aanslag op het gemeentekas, die door de tekorten in het sociaal domein bij veel gemeenten al leeg is. De weg terug is er een van vele bobbels en bochten. Het kan wel, laten de recentelijke onderzoeken bij zes gemeenten naar experimenten binnen de Participatiewet zien (zie https://www.sociaalweb.nl/wetten/kamerbrief-reactie-op-uitkomsten-experimenten-participatiewet voor alle rapporten). Ook de ervaringen met de Werkbrigade in Amsterdam wijzen in die richting. Maar het kost veel energie en moeite. Langdurig werkloosheid is dus iets wat we moeten zien te voorkomen.

Werk creëren

Als het economisch slecht gaat, zijn er echter weinig banen. En om de vacante banen die er zijn, is de concurrentie groot. Het is dan onzinnig om in te zetten op arbeidsintegratie van bijstandsgerechtigden, die ondanks dat ze wel willen, onder deze omstandigheden geen baan kunnen vinden. Dat wil niet zeggen dat er niets mogelijk is. Gemeenten zijn namelijk in de positie om voor deze groep werk te creëren, zonder dat er sprake is van een baan zoals we die in arbeidsrechtelijk kennen. Het gaat om werk met behoud van de uitkering, wat zich afspeelt in het publieke domein en wat direct ten goede komt aan de leefbaarheid van een wijk of dorp. Recente voorbeelden hiervan zijn de basisbanen in Groningen en Heerlen. Zinvol, nuttig en maatschappelijk gewaardeerd werk heeft dezelfde sociale, psychologische en gezondheidsopbrengsten als een baan. Er zijn genoeg bijstandsgerechtigden zonder een korte termijnkans op een baan die dit werk willen doen. En omdat werk altijd iets oplevert, kan daar de begeleiding uit worden betaald en een extra bonus voor de bijstandsgerechtigden. Kortom, maak werk van werk voor de bijstandsgerechtigde die willen werken maar geen baan kunnen vinden. Het doet het welbevinden van deze kwetsbare burgers goed en dat scheelt weer veel kosten later.

Over de auteur: Louis Polstra is lector Arbeidsparticipatie, Marian van Os Centre of Expertise Ondernemen, Hanzehogeschool Groningen.