Belangrijke anderen
Een interessante vraag is wanneer jeugdzorg nodig is en wanneer niet. Niet alle problemen zijn oplosbaar. Gezinnen staan dan voor de opgave om er in het dagelijks leven mee leren omgaan. In die omgeving zijn belangrijke anderen die daarin een rol kunnen spelen. Denk aan de steun van een buurvrouw, leerkracht of sportcoach. Uit onderzoek blijkt dat ouders die zich gesteund voelen in hun opvoedrol meer zelfvertrouwen ontwikkelen en dat ook op allerlei manieren uitstralen naar hun kinderen. De betrokkenheid van ‘medeopvoeders’ alleen al blijkt bij te dragen aan een positieve ontwikkeling van kinderen.
Positief pedagogisch klimaat
Ook het pedagogisch klimaat op school of in de kinderopvang kan helpen om minder goede periodes door te komen. Wat er ook speelt, in een positief klimaat voelen kinderen zich veilig en gezien. Er is aandacht voor het mentale welzijn en niet een eenzijdige focus op prestaties. Hierdoor versterk je het leven van kinderen in hun eigen omgeving en dat helpt om individuele jeugdzorg minder nodig te maken.
Niet alles is maakbaar
Een ander belangrijk dilemma zijn de overspannen verwachtingen van de jeugdzorg. Niet alles is maakbaar en soms liggen de oplossingen elders. Dan kan de jeugdzorg wel van alles doen maar dat haalt dat weinig uit. Dit vraagt om een verbreding van het blikveld. Is er misschien sprake van armoede of schuldenproblematiek, gaat het wel goed op school, heeft een jongvolwassene inkomen en een dak boven zijn hoofd? De antwoorden moeten lokaal worden gevonden.
Samenspraak is cruciaal
Jeugdzorg is bedoeld om de meest kwetsbare kinderen en gezinnen te ondersteunen. Maar jeugdzorg mag niet op zichzelf staan. Het helpt als specialistische hulpverleners aansluiten bij de directe leefomgeving van een gezin zodat alles wat kan helpen in samenhang wordt ingezet. En een gezin zich ook nog gesteund weet als de inzet van een specialistische hulpverlener niet langer meerwaarde heeft. Het gaat dus ook om de relatie tussen de mensen in de wijk en specialisten op wat meer afstand. En samen met het gezin beslissen wat de juiste weg is. Die samenspraak is cruciaal voor het slagen van een aanpak.
Het is dus waardevol om lokaal te kijken hoe je samen kunt werken aan een positief opvoed- en opgroei-klimaat. En hoe jeugdhulp als onderdeel daarvan kan helpen. Kleine stapjes maar wel met een duurzaam resultaat.
Over de auteur: Rutger Hageraats is directielid van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi)