Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Grip op jeugdzorg begint met het lokale gesprek

De aanhoudende berichten over financiële problemen, wachtlijsten en bureaucratie in de jeugdzorg stemmen niet vrolijk. De verwachting dat gemeenten het na de decentralisatie wel even beter zouden regelen, was niet realistisch. En er ontstaat een eenzijdig beeld want er gebeurt ook veel goeds. Verbeteringen vragen tijd. Landelijk wordt nu gesproken over wat kan helpen maar het is nodig om vooral ook lokaal het gesprek te voeren. Waarover zou dat gesprek kunnen gaan zonder gelijk alle grote vraagstukken te willen oplossen? 

Door Rutger Hageraatsmaandag 7 juni 2021

Belangrijke anderen

Een interessante vraag is wanneer jeugdzorg nodig is en wanneer niet. Niet alle problemen zijn oplosbaar. Gezinnen staan dan voor de opgave om er in het dagelijks leven mee leren omgaan. In die omgeving zijn belangrijke anderen die daarin een rol kunnen spelen. Denk aan de steun van een buurvrouw, leerkracht of sportcoach. Uit onderzoek blijkt dat ouders die zich gesteund voelen in hun opvoedrol meer zelfvertrouwen ontwikkelen en dat ook op allerlei manieren uitstralen naar hun kinderen. De betrokkenheid van ‘medeopvoeders’ alleen al blijkt bij te dragen aan een positieve ontwikkeling van kinderen.

Positief pedagogisch klimaat

Ook het pedagogisch klimaat op school of in de kinderopvang kan helpen om minder goede periodes door te komen. Wat er ook speelt, in een positief klimaat voelen kinderen zich veilig en gezien. Er is aandacht voor het mentale welzijn en niet een eenzijdige focus op prestaties. Hierdoor versterk je het leven van kinderen in hun eigen omgeving en dat helpt om individuele jeugdzorg minder nodig te maken. 

Niet alles is maakbaar

Een ander belangrijk dilemma zijn de overspannen verwachtingen van de jeugdzorg.  Niet alles is maakbaar en soms liggen de oplossingen elders. Dan kan de jeugdzorg wel van alles doen maar dat haalt dat weinig uit. Dit vraagt om een verbreding van het blikveld. Is er misschien sprake van armoede of schuldenproblematiek, gaat het wel goed op school, heeft een jongvolwassene  inkomen en een dak boven zijn hoofd? De antwoorden moeten lokaal worden gevonden.

Samenspraak is cruciaal

Jeugdzorg is bedoeld om de meest kwetsbare kinderen en gezinnen te ondersteunen. Maar jeugdzorg mag niet op zichzelf staan. Het helpt als specialistische hulpverleners aansluiten bij de directe leefomgeving van een gezin zodat alles wat kan helpen in samenhang wordt ingezet. En een gezin zich ook nog gesteund weet als de inzet van een specialistische hulpverlener niet langer meerwaarde heeft. Het gaat dus ook om de relatie tussen de mensen in de wijk en specialisten op wat meer afstand. En samen met het gezin beslissen wat de juiste weg is. Die samenspraak is cruciaal voor het slagen van een aanpak.

Het is dus waardevol om lokaal te kijken hoe je samen kunt werken aan een positief opvoed- en opgroei-klimaat. En hoe jeugdhulp als onderdeel daarvan kan helpen. Kleine stapjes maar wel met een duurzaam resultaat. 

Over de auteur: Rutger Hageraats is directielid van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi)