Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Voorkomen dat uw adviesraad door de gemeente als excuus wordt gebruikt?

Veel Adviesraden Sociaal Domein in Fryslân zijn momenteel samengesteld uit (voormalige) zorg- en welzijnsprofessionals, gepensioneerde ambtenaren en bestuurders. Bijzonder waardevol dat gemeenten zich laten adviseren door goed-ingewijde burgers als ‘kritische vrienden’. Maar op welke wijze betrekken gemeenten burgers en cliënten als ‘eindgebruikers’ bij beleidsontwikkeling? Een gemeente moet willen leren van hun ervaringen, ideeën en opvattingen? In alle 3D-wetten is dit uitgangspunt opgenomen.

Door Dirk Postmazondag 21 maart 2021

In ons onderzoek naar beleidsparticipatie in het Friese sociaal domein constateerden we dat veel gemeenten met de inrichting van een brede adviesraad ‘in één klap’ willen voldoen aan alle wettelijke verplichtingen om inwoners en cliënten te betrekken bij sociaal beleid vanuit de de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet. Hiermee schroeven deze gemeenten de verwachtingen aan het adres van hun adviesraden hoog op. Ter illustratie: een wethouder introduceerde een brede adviesraad in haar gemeente als ‘de oren en ogen en spreekbuis voor alle gebruikersgroepen in onze gemeente’. Deze verwachting valt volgens de betrokken adviesraadsleden niet waar te maken. Zij waarschuwden hun wethouder dan ook dat de gemeente hiermee haar eigen verantwoordelijkheid afwentelt op een groep vrijwilligers. Hoe deskundig en toegewijd zij ook zijn, met het inrichten van een brede adviesraad is hun gemeenten ‘nog niet klaar’ met beleidsparticipatie in het sociaal domein. Gemeenten zullen zelf in beweging moeten komen om te leren van de ervaringen, opvattingen en ideeën van haar burgers en cliënten. 

Wij troffen adviesraden die zeer creatief en ondernemend zijn in het onderhouden van een voedend netwerk van cliënten, mantelzorgers en vrijwilligers. Maar ook deze adviesraadsleden gaven aan dat zij door hun gemeente niet als ‘excuus’ willen worden gebruikt. De meest effectieve strategieën die we hoorden om dit te voorkomen:

  1. Blijf als een grammofoonplaat herhalen waar de verantwoordelijkheid van een Adviesraad Sociaal Domein begint en eindigt en leg dit vast.
  2. Zorg er voor dat de gemeente zich op elk beleidsterrein laat voeden door inwoners die de gevolgen van dit beleid ondervinden. Help de gemeente daarbij door gerichte adviezen uit te brengen: met wie zal zij waar en wanneer in gesprek moeten gaan?

Op basis van onze bevindingen zou ik nog een stap verder willen gaan. In mijn ogen is de primaire taak van een Adviesraad Sociaal Domein om haar gemeente te adviseren over de wijze waarop zij alle relevante stakeholders bij de ontwikkeling van sociaal beleid betrekt. Niet de adviesraadsleden, maar gemeentelijke beleidsadviseurs en bestuurders zullen deze gesprekken vervolgens moeten voeren en laten zien wat zij met de uitkomsten van deze gesprekken doen. Laat een adviesraad na om haar gemeente hierin gericht te adviseren, dan bevestigt zij in feite de aanname dat hun gemeente met de installering van een adviesraad genoeg heeft gedaan om burgers en cliënten bij sociaal beleid te betrekken.

Onze onderzoeksbevindingen zijn te raadplegen vanaf deze website

Over de auteur: Dirk Postma is programmaleider bij het Fries Sociaal Planbureau (FSP).
dpostma@fsp.nl