Nico aan de telefoon. En nee, het was niet goed van hem geweest om wiet te kweken. En ja, er had ook nog iets met een vuurwapen gespeeld, maar – lang verhaal kort – hij was zijn huis kwijt geraakt. En bij de woningbouwvereniging kon hij niet meer voor een ander huis terecht. En nu was hij vrij. Of liever: vogelvrij.
In een notendop de situatie van ex-gevangene Nico. Maar je hebt ook Mitchell, Arend, Mohammed en Els. En nog heel veel anderen. Ze zijn (bijna) vrij, maar hebben geen huis. Geen contact met familie. Geen netwerk waar ze naar toe kunnen. Ze zijn ten einde raad: “Wat moet ik nu?!” of “Als ik naar de nachtopvang ga, is de verleiding groot om weer te gaan gebruiken”.
Ik val maar met de deur in huis – welk huis? - : er geen huis! Vaak niet eens een kamer. De wachtlijsten bij woningbouwcoöperaties zijn ellenlang. Huren in de particuliere sector (al gaat het maar om een kamer) is vaak onbetaalbaar. En dan gaat het hier alleen nog maar over officieel ‘zelfredzame ex-gedetineerden’. Mensen die in staat zouden moeten zijn om hun leven weer zelfstandig op te bouwen.
Maar bouwen aan je leven zonder dak boven je hoofd is net als bouwen zonder fundament: hopeloos. Er komt niks van de grond en de boel zakt onder je voeten weg. De dagelijkse vraag wordt: waar kan ik vannacht slapen? Dan is er – letterlijk en figuurlijk - geen ruimte om zaken als het aflossen van schulden, het vinden van werk en het investeren in relaties op te pakken.
Het zijn sterke benen die dakloosheid kunnen dragen. Recidive ligt op de loer. Niet zo vreemd dat bijna de helft van de ex-gevangenen binnen 2 jaar opnieuw in de criminaliteit belandt. Het moet anders, maar hoe? Daar breken we ons het hoofd over. Samen met gemeenten, woningbouwcoöperaties, hulpverlenende instanties zoeken we naar oplossingen.
Ligt die oplossing dan alleen in het vinden van huisvesting? Nee, al is dat een cruciale basisvoorwaarde, we bieden als Gevangenenzorg Nederland ex-gevangenen graag een completer hulpaanbod!
De inzet van onze vrijwilligers vormt daarin al ruim 25 jaar onze onmisbare schakel. Onze vrijwilligers bezoeken de ex-gevangenen, bieden hen een luisterend oor, zonder oordeel. Zij denken mee als ex-gevangenen tegen praktische problemen aanlopen. Onze vrijwilligers zijn voor hen de noodzakelijke steun in de rug. Want hoe red je het in je eentje om je leven weer op de rit te krijgen? Vrijwilligers van Gevangenenzorg Nederland krijgen trainingen om dit werk te doen en worden begeleid door onze professionals op kantoor.
Verder kunnen ex-gevangenen een beroep doen op onze vrijwilligers en professionals voor toeleiding naar werk/dagbesteding, herstel van het sociaal netwerk en het cursusaanbod rond het nadenken over de impact van het delict en het aanleren van nieuw gedrag.
Zo blijven we zoeken, lobbyen, verbinden, samenwerken. Want elke geslaagde terugkeer vanuit de gevangenis naar de samenleving is er een. Vraag maar aan Nico.
Over de auteur: Gerie-Anne van den Brink is maatschappelijk werker bij Gevangenenzorg Nederland (gevangenenzorg.nl).