Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Cliëntondersteuner Petra: "Niet alleen cliënt, ook mantelzorger heeft ondersteuning nodig"

Als mantelzorgmakelaar richt ik me vooral op de mantelzorger die zorgt voor een naaste met een zorgbehoefte. Vaak begint het zorgen klein: een keertje koken, mee naar het ziekenhuis, een boodschap doen. Maar langzaam wordt het meer en meer, totdat je moeite krijgt om al deze taken te combineren met je eigen leven, kinderen en werk. Ik kijk samen met de mantelzorger op de leefgebieden wonen, werk, inkomen, zorg, recht en welzijn wat er nodig is om het zorgen vol te kunnen houden. Want niet-zorgen, dat is meestal niet aan de orde. Het is vanzelfsprekend dat je je kind of ouder helpt en wilt dat ook blijven doen.

Door Petra Drostemaandag 13 december 2021

Indicatie 

Tijdens het gesprek komt ook aan de orde wat er nodig is aan zorgindicatie voor de zorgvrager en of de indicatie die er is wel klopt. Dit is feitelijk het financiële plaatje. Moet dit een indicatie zijn vanuit Jeugdwet, Zorgverzekeringswet, Wet maatschappelijke ondersteuning of Wet langdurige zorg? Waar nodig vragen we een indicatie aan bij de gemeente (Jeugdwet of Wmo), bij de zorgverzekeraar (Zvw) of bij het CIZ (Wlz). Hierbij verwijzen instanties nogal eens naar elkaar en als je niet weet hoe het zit, voel je je al snel van het kastje naar de muur gestuurd.

Onafhankelijk cliëntondersteuner Wlz

Naast mantelzorgmakelaar ben ik ook, via SCOT (Stichting Cliënt Ondersteuning Twente), cliëntondersteuner voor mensen in de Wlz. Ook daar tref ik meestal de mantelzorger in plaats van de cliënt zelf. Want die is vaak niet in staat om zelf het woord te voeren, er is niet voor niets een indicatie vanuit de Wet Langdurige Zorg. Als OCO richt je je in principe op de cliënt zelf, maar het beste voor de cliënt is vaak het zorgen voor goede ondersteuning van de mantelzorger, zodat die betrokken kan blijven.

Een voorbeeld is een casus waarbij de ouders zorgen voor een kind met een zware beperking. Dit meisje heeft 24 uur per dag zorg nodig, wat veel vergt van iedereen in het gezin. De aanvankelijke hulpvraag is om te kijken of er nog mogelijkheden in het Wlz budget zijn om extra hulp in te zetten. Maar tijdens de gesprekken met ouders blijkt dat ze beiden in een heel ander stadium van verwerking zitten. Want ook dat speelt een rol in dit soort situaties: accepteren dat je kind nooit zal opgroeien tot een zelfstandige volwassene, accepteren dat de toekomst er anders uit zal zien dan je had gedacht en dat de zorg nooit zal ophouden. Levende rouw noemen we dat. Maar ook: waar ligt de grens van wat je thuis nog aan kunt? Wanneer is het beter dat je kind naar een instelling gaat? Moeder staat hier anders in dan vader. En dat kan tot veel onbegrip leiden. Het is dan van belang om eerst met elkaar op een lijn te komen, en te bepalen wat er nu eigenlijk nodig is om het vol te houden, voordat je eventueel extra hulp in kunt zetten.

Onbekendheid 

Gemeenten zijn wettelijk verplicht onafhankelijke cliëntondersteuning (OCO) in te kopen en hun inwoners daarop te wijzen. Helaas ontmoet ik regelmatig cliënten die al jaren een zorgbehoefte hebben en veel contacten met de gemeente, maar die nog nooit hebben gehoord van de mogelijkheid van OCO. Soms heb ik het idee dat gemeenten bang zijn dat de indicaties hoger worden als er een OCO wordt ingeschakeld. Maar dit hoeft helemaal niet het geval te zijn, integendeel. Een OCO kan de cliënt wijzen op de mogelijkheden, maar zal ook aangeven wat de gemeente niet kan of mag leveren. 

En mantelzorgers in hun kracht zetten levert over het algemeen veel geld op voor de maatschappij. Gemeenten moeten veel duidelijker, al bij het eerste contact met cliënten, zowel mondeling als schriftelijk, aangeven dat de mogelijkheid van onafhankelijke cliëntondersteuning bestaat en gratis is. 

De meeste gemeenten hebben de onafhankelijke cliëntondersteuning ingekocht bij de welzijnsinstelling waar ze een subsidierelatie op meerdere vlakken mee hebben. Hoe onafhankelijk kun je dan zijn? Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van vrijwilligers. Ik wil niets afdoen aan de inzet van vrijwilligers, maar bij complexe casussen is het de vraag of zij voldoende kennis in huis hebben van onder andere de wet- en regelgeving. Veel gemeenten hebben inmiddels de “één loket” gedachte opgetuigd. Op zich mooi, maar de OCO’s vanuit de welzijnsinstelling draaien in deze spreekuren mee, vaak binnen het gemeentehuis. Hoe kan een inwoner weten dat zij onafhankelijk opereren? 

Tip voor adviesraden

Zelf ben ik voorzitter van de adviesraad in mijn gemeente. Wij hebben hierover gesprekken gevoerd met wethouder en medewerkers. De gemeente ziet gelukkig ook in dat in ieder geval de vindbaarheid beter kan. Zo wordt er binnenkort aandacht aan besteed op de website middels een filmpje en worden de medewerkers van het loket duidelijker geïnstrueerd. Mijn tip aan adviesraden is dan ook: zoek uit hoe het in jullie gemeente geregeld is. Is het makkelijk te vinden? Hoe zit het met de onafhankelijkheid? En met de deskundigheid? Ga het gesprek erover aan! Het is in het belang van zowel inwoners als gemeente dat cliëntondersteuning goed wordt geregeld.

 

Over de auteur: Petra Droste

Mantelzorgmakelaar en onafhankelijk clientondersteuner
-van zorgen maken over, naar zorgen voor-
www.mantelzorgvuldig.nl