De zorg in Nederland staat voor grote uitdagingen. We vergrijzen, er zijn te weinig zorgmedewerkers, lange wachtlijsten in de zorg en steeds meer mantelzorgers die overbelast raken. Veranderingen binnen het zorgsysteem lossen dit niet op. We hebben echt iets anders nodig: een samenleving waarin mensen weer samen verantwoordelijkheid nemen voor welzijn, zorg en hulp in hun eigen buurt of dorp. Zoals wij in Austerlitz gedaan hebben.
Ik geloof sterk in een samenleving waar iedereen mee kan doen, ook als je zorg nodig hebt. Mensen moeten zélf kunnen bepalen wat ze samen regelen en wanneer ze hulp inschakelen van professionals. Dit kan alleen als mensen in hun eigen dorp of buurt meer zeggenschap krijgen over zorg en welzijn. Zo kunnen we zorgen dat gemeenschappen sterker worden en mensen samenredzaam worden.
De oplossing begint dichtbij huis, in onze wijken en buurten. Er zijn al meer dan 2.000 initiatieven in Nederland waar inwoners zelf zorg en hulp organiseren. Dit voorkomt vaak dat mensen naar een verpleeghuis moeten en verlaagt de druk op de professionele zorg en ondersteuning. Bovendien zorgt het voor een fijne, veilige buurt waar mensen elkaar helpen als dat nodig is én minder eenzaam zijn.
De kracht van de gemeenschap is enorm. Overheid, markt en gemeenschappen vormen samen de basis voor een sterke samenleving. Geen van hen kan de problemen alleen oplossen. Daarom is het belangrijk dat ze samenwerken, waarbij de mensen in hun leefomgeving zoveel mogelijk zelf de regie houden. De overheid en markt kunnen ondersteunen waar dat nodig is.
Iedereen weet dat de zorg anders moet, en daar wordt met programma’s als IZA, GALA en WOZO hard aan gewerkt. Maar als lokale gemeenschappen niet meer zeggenschap krijgen, zal er weinig veranderen. We moeten zorgen dat inwoners weer zélf aan het roer staan als het gaat om welzijn, zorg en hulp in hun eigen buurt of dorp.
Gemeenten worstelen vaak in hun omgang met burgerinitiatieven. Adviesraden kunnen hierbij een goede rol spelen omdat ze zowel de leefwereld als de gemeentelijke systeemwereld kennen. Zie burgerinitiatieven niet als concurrent, maar als partner.
Over de auteur: Jan Smelik is initiatiefnemer van Coöperatie Austerlitz Zorgt en algemeen coördinator van Nederland Zorgt Voor Elkaar, het landelijk netwerk van zorgzame gemeenschappen