Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Vrijwilligers kom je tegen op de meest uiteenlopende plekken

Vrijwilligers zijn onderdeel van de Nederlandse cultuur, zonder dat wij ons daar erg bewust van zijn. Nederland is daar bijzonder in, zonder het te weten. 

Ik werd ooit geïnterviewd door twee Franse onderzoekers over de vrijwillige inzet in Nederland, en zij waren verbaasd over de bereidheid die Nederlanders hebben om zich belangeloos in te zetten voor een ander of de samenleving. In tijden van crisis, zoals de huidige corona-pandemie, is die bereidheid nog groter en persoonlijk vind ik dat iets om trots op te zijn. Vrijwilligers zijn niet weg te denken uit onze samenleving. Het mag dan eigenlijk geen verrassing zijn, dat vrijwilligerswerk aandacht en onderhoud behoeft.

Door Michaëla Merkusdonderdag 1 oktober 2020

Intrinsieke motivatie

Veel organisaties die met vrijwilligers werken zijn zich ervan bewust dat vrijwilligers een belangrijke meerwaarde kunnen bieden. Aan het bed, in de hulpverlening, in de keuken, in de tuin. Op heel veel plekken wordt de energie van vrijwilligers aangewend en ingezet omdat het past bij een overtuiging, het aanbod van de organisatie daarmee beter wordt of de organisatie iets kan doen wat ze anders nooit had bedacht. 

Vrijwilligerswerk valt altijd samen met intrinsieke motivatie. Mensen zetten zich in omdat ze dat zelf graag willen en omdat ze er, op wat voor manier dan ook, voldoening uit halen. Op de meest uiteenlopende plekken. 

Ik ben betrokken bij een project om de inzet van vrijwilligers een plek te geven binnen de opvang voor mensen die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Niet alledaags zou je zeggen en het bleek ook zeker geen kwestie van het naar binnen schuiven van een handjevol welwillende vrijwilligers. Juist omdat alles binnen de opvang draait om het bieden van een veilige omgeving waarin mannen, vrouwen en kinderen kunnen herstellen, dient de inzet van vrijwilligers met zorg te gebeuren. Waar in de hulpverlening kunnen vrijwilligers dan een rol spelen? Hoe organiseer je het zo dat het 1, goed is voor de cliënt 2, ook de hulpverlener de meerwaarde ervan ervaart en 3, de vrijwilliger het gevoel heeft een nuttige bijdrage te leveren? En hoe creëer je een fijne plek voor vrijwilligers in zo’n complexe omgeving?

Binnen opvangorganisatie Moviera is twee jaar lang veel aandacht geschonken aan de meerwaarde van de inzet van vrijwilligers. Binnen de hulpverleningsteams zijn  contactpersonen aangewezen die enerzijds aanspreekpunt waren voor vrijwilligers en anderzijds collega’s konden helpen als ze vragen hadden. De contactpersonen zijn  meegenomen in de visie op de inzet van vrijwilligers binnen Moviera en het kader waarbinnen dat gebeurd. Daarnaast zijn zij getraind in het begeleiden van vrijwilligers. Dat gaf de bewustwording over nut en noodzaak en de acceptatie van de inzet van vrijwilligers een goeie prikkel. Samen met de kwartiermakers, konden nu ook contactpersonen bijdragen aan een prettig vrijwilligersklimaat binnen Moviera. 

Visie

Het werken aan een breder draagvlak, bleek niet eenvoudig. Collega’s waren soms sceptisch over de inzet van vrijwilligers en wilden of konden niet mee in de visie. Het lukte zowel vrijwilligers als medewerkers niet altijd om hun grenzen te bewaken en ze voelden zich overvraagd of te zwaar belast. En tot slot was daar ook nog de lock down door het coronavirus die zorgde voor hectiek en een verschuiving in prioriteiten. Des te meer werd duidelijk dat naast het ontwikkelen en uitdragen van een heldere visie en een duidelijk kader om binnen te werken, het organiseren van vrijwillige inzet overtuiging en inspanning vergt.  

Geld en tijd

Ongeacht in welke organisatie je start met de inzet van vrijwilligers: het begint met een visie, gevolgd door een helder kader. Wat is je richting (why) en hoe ga je het inrichten (how)? Organisaties zien meestal het nut en de noodzaak wel van de inzet van vrijwilligers, maar gaan vervolgens te snel over naar de uitvoering en het instrumenteel inzetten van al die extra handen. Nadenken over de why en de how, blijft vaak achterwege omdat de kosten het liefst niet te hoog mogen worden. Niet in geld en niet in tijd. Een teleurstelling is het dan ook als de inzet van vrijwilligers in eerste instantie niet minder, maar meestal zelfs wat meer werk met zich meebrengt. Want vrijwilligers vragen het nodige van een organisatie en verwachten zelfs wat terug voor hun inzet. Aandacht, serieus genomen worden en het gevoel ergens deel van uit te mogen maken zijn daarvan misschien wel de belangrijkste. En dan gaat het wat opleveren. Vrijwilligerswerk is niet gratis. Daar moet je wat voor doen.

 

Over de auteur: Michaëla Merkus is Senior projectleider bij Movisie

Op 26 november 2020 om 13:00 uur organiseren wij (Moviera en Movisie) een online inspiratiebijeenkomst waarin we vertellen wat we geleerd hebben van het project Vrijwillige Inzet na Huiselijk Geweld. Interesse in deelname? Meld je aan door een mail te sturen naar m.merkus@movisie.nl