Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Pleidooi voor ervaringskennis bij inclusiebeleid

Om te beginnen aan u als lezer van deze blog een oefengedachte: hoe verhouden onderstaande voorbeelden zich tot elkaar?

  • De gehesen regenboogvlag op het stadhuis en geweld jegens lhbti+ personen in de disco.
  • De lokale inclusie agenda en het museum waar slechthorenden de audiotour niet kunnen doen.
  • Het ondersteunen van Black Lives Matter en de discriminatie van personen van kleur.

Door Lotte Thissendinsdag 25 oktober 2022

Hoewel belangrijk voor bewustwording en algemene acceptatie, veranderen acties als de regenboogvlag, de lokale inclusie agenda en het ondersteunen van Black Lives Matter helaas nog te weinig aan dagelijkse praktijken van in- en uitsluiting en hoe iemand zich voelt in de vrije tijd, in een buurt en op school. Het veinzen van inclusie, ook wel diversity washing genoemd, is niet genoeg om mensen, in al hun diversiteit, in dagelijkse situaties het gevoel te geven gezien te worden en in een plek thuis te horen. Ervaringskennis over deze in- en uitsluitingspraktijken biedt kansen om échte inclusie te vergroten, zoals Tim ’S Jongers dit jaar bepleitte tijdens de Participatielezing. Maar hoe kunnen we ervaringskennis op een gedegen manier betrekken in beleidsvorming?

Participerende observatie

Bij participerende observatie vertrekt een onderzoeker vanuit degenen om wie het gaat door van dichtbij mee te maken hoe het voor iemand is om in een bepaalde plek boodschappen te doen, naar school te gaan, uit te gaan of te werken. Wat vinden mensen belangrijk, wanneer voelen ze zich thuis, maar ook: waar liggen knelpunten en wanneer voelen ze zich uitgesloten?

Hoe dan?

Door inzet van ervaringsonderzoekers die zélf in een bepaalde wijk wonen, zich identificeren als transpersoon of een bepaalde culturele achtergrond hebben. Een externe onderzoeker zal bijna nooit kunnen ervaren hoe het is om langdurig een bepaalde situatie te beleven. Door samen te werken met beleidsmedewerkers en/of onderzoekers, weten ervaringsonderzoekers waarop te letten bij participerende observaties in hun eigen leefwereld. Ze kunnen duiding geven aan ervaringen en samen vertaalslagen naar beleid maken.

Alternatieven

Wanneer de inzet van ervaringsonderzoekers niet mogelijk is, dan zijn er innovatieve alternatieven die ervaringskennis voorop zetten en vertrouwen creeëren. Zoals het opzetten van ervaringsraden of de inzet van photovoice, waarbij deelnemers betekenisvolle elementen, bijvoorbeeld in de wijk, fotograferen, waarna onderzoekers met hen in gesprek gaan over de achterliggende betekenis van de foto’s. Of benut niet-talige werkvormen, waarmee óók mensen die een bepaalde taal niet of minder machtig zijn in staat zijn om hun ervaringen te delen en uiten. Stel uzelf voortdurend de vraag: spreek ik alleen mensen die vooral op mij lijken of betrek ik een zo breed mogelijk scala aan ervaringen? Dit voorkomt dat beleid geabseerd wordt op eenzijdige ervaringen. Het diversiteitsvlechtwerk helpt oog te krijgen en te houden voor de unieke en verschillende in- en uitsluitingsgronden en hoe deze in dagelijkse situaties worden ervaren.

 

Voorbij diversity washing

Door ervaringskennis van begin af aan te betrekken bij onderzoek naar inclusie en de ontwikkeling van inclusief beleid zal het mogelijk worden oplossingen te ontwikkelen mét inwoners, betrokkenen, gemeenten en sociaal domein. Oplossingen die passen bij de context en kritisch kijken naar de gestelde normen in bestaande systemen. Dit maakt mogelijk om voorbij diversity washing acties te gaan door dagelijks beleefde in- en uitsluitingspraktijken te verbinden aan beleidsontwikkeling.

Over de auteur
Lotte Thissen is cultureel antropoloog en onderzoeker bij Movisie in het team Inclusie & diversiteit.

l.thissen@movisie.nl