Dreigend financieel misbruik
Helaas gaat het soms ook anders. Bijvoorbeeld bij deze casus: Een gezin waarvan de moeder op leeftijd is en in een verpleeghuis woont en geestelijk langzaam achteruit gaat heeft vier kinderen, drie broers en een zus. Een broer en een zus zijn al jarenlang trouwe en betrouwbare mantelzorgers. De broer komt te overlijden, waardoor de zus er alleen voor komt te staan. De twee andere broers grijpen hun kans. Ze proberen via de kantonrechter de moeder wils- en handelingsonbekwaam te verklaren en het financiële beheer (bewindvoering) in handen te krijgen. Moeder begrijpt er helemaal niets van. De kantonrechter wijst het verzoek van de broers van de hand. Hij stelt echter wel voor dat er mediation op gang komt. Het eerste mediationgesprek tussen zus en broers loopt echter op niets uit. De zus is ten einde raad.
Factoren van kwetsbaarheid
Vooral kwetsbare mensen lopen risico op financieel misbruik. Onder hen zijn ouderen (die geestelijk en/of lichamelijk achteruitgaan) en mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) zeer waarschijnlijk oververtegenwoordigd. De kwetsbaarheid van deze twee groepen zit ‘m in fysieke beperkingen (slecht zien, weinig mobiliteit), sociale beperkingen (klein sociaal netwerk, weinig contacten), psychische problemen (rouw, depressie) en laagbegaafd- en laaggeletterdheid. Ook doordat ouderen worden gestimuleerd langer zelfstandig te blijven wonen, neemt hun kwetsbaarheid toe en het risico op financieel misbruik ook.
Plegers
De meest recente onderzoeken naar ouderenmishandeling laten zien dat financieel misbruik het meest voorkomt: naar schatting één op de 20 ouderen (5%) heeft na het 65e levensjaar ooit te maken gehad met mishandeling, waarbij financiële uitbuiting met 3% het meest vaak wordt gerapporteerd. De plegers zijn het vaakst afkomstig uit huiselijke kring, maar helaas maken ook vrijwilligers en professionals zich er schuldig aan. Sommige plegers realiseren zich niet waar ze mee bezig zijn, anderen vergoelijken hun daden met het argument dat zij er iets voor doen of maken doelbewust misbruik van de kwetsbaarheid van het slachtoffer.
Campagne en voorlichtingsmaterialen
Binnenkort start de overheid een campagne tegen ouderenmishandeling. Ook wordt er een zogenaamde ‘Grijze Box’ beschikbaar gesteld aan professionals en vrijwilligers die voorlichtingsmaterialen bevat over financieel misbruik van ouderen. Voor wie meer over dit onderwerp wil weten kan kijken op de site www.huiselijkgeweld.nl, waar een serie factsheets staat over diverse vormen van huiselijk geweld, waaronder financieel misbruik en op www.aanpak-ouderenmishandeling.nl. Het ministerie van VWS heeft vorig jaar een nieuwe beleidsnota uitgebracht onder de titel Geweld Hoort Nergens Thuis. In deze nota is aandacht voor ouderen. In veel gemeenten zijn al lokale allianties gevormd en actief tegen financieel misbruik. Gemeenten die nog niet beschikken over zo’n lokale alliantie zouden kunnen kijken op deze site hoe een dergelijk samenwerkingsverband op te zetten en wat werkzame elementen zijn.
Over de auteurs: Nico van Oosten is senior adviseur Aanpak huiselijk en seksueel geweld bij Movisie
(Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Annette van Delft, senior adviseur Sociale Veiligheid bij Movisie: A.vanDelft@movisie.nl)
