Vrijwilligerswerk
Dat is zo ongeveer de strekking van het verhaal van Phillip Huff in de NRC, waar hij aan toevoegt dat babyboomers de meest egoïstische generatie zijn die nu leeft (NRC, 29/11/2019). Zou het? Een recent rapport van het CBS leert ons dat bijna alle jonge ouderen van Nederland zich wel op een of andere wijze inzetten voor hun naasten, in de vorm van informele hulp (mantelzorg, burenhulp) of vrijwilligerswerk. Het gaat om 83 procent van de 50- tot 65-jarigen en onder de 65 tot 75 jarigen is dat percentage niet veel lager. Een veel hoger percentage dan in buurlanden België of Duitsland. Ga eens kijken in een hospice of bij de voedselbank, doe een boodschap bij de Wereldwinkel of struin door de bossen als de opruimploeg aan de gang is: overal zie je oudere vrijwilligers. Maar dat blijft niet zo en bij de Wereldwinkels voelen ze dat nu al, zo was in Trouw te lezen (7/9/2019): steeds meer winkels sluiten bij gebrek aan nieuwe vrijwilligers terwijl de bestaande vrijwilligers vanwege hun steeds hogere leeftijd een voor een stoppen.
Potentiële mantelzorgers
Richting de toekomst zien we deze ontwikkeling dubbel terugkomen voor de informele zorg. Over 20 jaar hoort de grote generatie babyboomers (geboren tussen 1946 en 1964) bij de oudere ouderen en is dan tussen 76 en 94 jaar. Bij de daaropvolgende generatie gaat het om veel kleinere aantallen jonge ouderen. De planbureaus SCP en PBL hebben de gevolgen doorgerekend. Het aantal potentiële mantelzorgers voor oudere ouderen zal dalen van 15 potentiële mantelzorgers van 50-74 jaar op elke 85 plusser in 2015 naar 6 op 1 in 2040. En dan is 6 het Nederlands gemiddelde maar in de krimpgebieden van het land worden de verhoudingen nog ongunstiger.
Daadwerkelijk gegeven mantelzorg
Als we inzoomen op de daadwerkelijk gegeven mantelzorg aan zelfstandig wonende 75 plussers dan zien we dezelfde ontwikkeling. Het aantal oudere ontvangers van mantelzorg zal tussen 2018 en 2040 met bijna 70% stijgen terwijl het aantal mantelzorg-gevers aan 75 plussers (4 uur of meer per week) met nog geen 7% zal stijgen. Kunnen deze ouderen dan tegen die tijd niet gewoon professionele zorg krijgen, ondersteund met een robotje? Helaas zo gemakkelijk is dat niet. De professionele zorg kampt vanwege de vergrijzing met vergelijkbare problemen. Om de zorg op peil te houden, zijn in 2040 zo’n 350.000 extra voltijd- en deeltijdbanen nodig ten opzichte van 2016, zo rekende het PBL uit. En die robotisering gaat veel langzamer dan we een aantal jaren geleden dachten.
Missen
Wat te doen? De plannen en ideeën daarvoor buitelen over elkaar heen: heel veel knarrenhofjes bouwen, vrijwillige zorgcoöperaties bevorderen, ouderen die met studenten gaan samenwonen. Mooi, maar het moet allemaal nog wel gebeuren.
Een ding lijkt wel al wel zeker: een grote vitale generatie van jongere ouderen die zich met veel enthousiasme ‘om niet’ voor de naasten inzetten, die generatie gaan we nog heel erg missen in de toekomst.
Over de auteur: Sjoerd Kooiker is werkzaam als wetenschappelijk medewerker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
Deze blog is mede gebaseerd op verschillende publicaties van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De meest recente hiervan is de SCP publicatie ‘ Toekomstverkenning mantelzorg aan ouderen in 2040’ waaraan is meegewerkt door Andries de Jong van PBL en Debbie Verbeek-Oudijk en Alice de Boer van het SCP.
