Het begrip achterban
Raadsleden willen hun beleid afstemmen op de behoefte en verwachtingen van zoveel mogelijk inwoners. Adviesraadsleden kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Ik zie echter dat gemeentes vragen om adviezen die representatief zijn voor een grote groep inwoners. Ze verwachten dat adviesraden een grote ‘achterban’ raadplegen. Maar volgens mij zijn adviesraadsleden er niet namens alle inwoners. Nee, ze zijn een inwoner met een netwerk. Adviesraadsleden vertegenwoordigen geen groep, maar ze hebben in het dagelijks leven connecties of relaties met een groep. Hierdoor weten ze wat er bij die groep leeft en speelt en dát kunnen ze inbrengen in de adviesraad. Het woord ‘achterban’ wordt vaak gebruikt in context met adviesraden, maar adviesraadsleden spreken op persoonlijke titel, zonder last of ruggenspraak, en dus is er sowieso geen sprake van een achterban.
Bewustwording
Adviesraadsleden zijn inwoner, buur, vrijwilliger, mantelzorger of soms professional. Ze zien wat er gebeurt bij andere inwoners en delen deze kennis en inzichten met de gemeente. En nee, dat is niet altijd representatief. Ook adviesraadsleden kunnen niet zomaar ‘even’ 30 mantelzorgers bevragen over een bepaald thema. Die verwachting is niet realistisch en daar moeten wethouders en beleidsadviseurs zich ook van bewust zijn, wat mij betreft.
Klein- en grootschalig
De kracht van de adviesraad is dat de leden met elkaar uitwisselen wat ze zien, weten en horen over een bepaald onderwerp. Omdat ze hun voelhorens uitzetten in hun omgeving, omdat ze mensen uit hun netwerk spreken. Op die manier brengen ze de buitenwereld binnen in het gemeentehuis. Als adviesraadslid heb je wel een bepaalde inspanningsverplichting om in gesprek te gaan met inwoners uit jouw gemeente. Om te spreken met mensen op wie gemeentelijk beleid effect heeft. Maar dat kan zowel klein- als grootschalig.
Betrouwbare partijen
Nog een interessant punt als het gaat om de buitenwereld binnen brengen: worden de juiste partijen betrokken door de gemeente? Juist de adviesraad kan hier kritisch naar kijken. Als voorbeeld: tijdens een training die ik gaf aan adviesraadsleden bleek huiselijk geweld in de ene gemeente een thema te zijn dat je bespreekt met je huisarts. Terwijl in een andere gemeente inwoners veel liever bij de dominee aanklopten. Weten gemeenten welke partijen betrouwbaar en acceptabel zijn voor hun inwoners? Wie in de belevingswereld van inwoners degene is die bij een bepaald thema betrokken wordt? Ook dan kan juist de adviesraad van toegevoegde waarde zijn. Juist zij kennen de belevingswereld van inwoners en kunnen adviseren over wat er leeft onder inwoners, waar zij zich vertrouwd bij voelen of waar juist vragen over zijn. Maar dus wel altijd ondersteund door realistische verwachtingen als je het mij vraagt.
Over de auteur: Petra van der Horst, directeur Koepel Adviesraden Sociaal Domein.
