Diversiteitsfactoren
De identiteit van mensen bestaat uit verschillende elementen. Die elementen noemen we diversiteitsfactoren. Denk aan sekse, leeftijd, culturele achtergrond en taal & geletterdheid. Ieder mens bezit deze elementen, maar iedereen in andere mate. Dit maakt dat de combinatie van deze elementen bij iedereen verschilt. Deze combinatie bepaalt veelal iemands positie in de maatschappij.
Uitsluiting
De elementen van identiteit kunnen we bekijken als zaken waarop we van elkaar verschillen, maar ook om zicht te krijgen op machtsstructuren en uitsluitingsgronden. Zo kunnen diversiteitsfactoren ook een aanleiding vormen voor discriminatie. Mensen worden bijvoorbeeld uitgesloten of gediscrimineerd op grond van een chronische ziekte of beperking, op basis van sekse of gender, sociaal-culturele achtergrond, uiterlijke kenmerken of religie.
Intersectionaliteit
Het komt voor dat mensen op meer dan één grond worden uitgesloten of gediscrimineerd. Bijvoorbeeld: een zwarte vrouw kan worden uitgesloten om het feit dat ze vrouw is (gender) en omdat vanwege haar huidskleur (sociaal-culturele achtergrond en/of uiterlijke kenmerken). Op deze manier kijken naar uitsluiting noemen we intersectionaliteit. Intersectionaliteit is iets anders dan inclusie. Een intersectionele blik of werkwijze kan echter wel bijdragen aan een inclusieve omgeving. Het geeft aan dat er aandacht is voor de verschillende gronden en lagen van uitsluiting en onderdrukking. Ik denk overigens dat het belangrijk blijft om te beschikken over kennis van de verschillende diversiteitsfactoren. Het is van groter belang om daarnaast oog te hebben voor de gelaagdheid in machtsstructuren, ongelijkheid en uitsluiting. Want als daar geen oog voor is, verloopt de weg naar inclusie een stuk trager.
Zo hoeft een hulpvraag of een behoefte van een cliënt, buurtbewoner, collega of partner in de kern niet per se te gaan over diens huidskleur, gezondheid of sociaal-culturele achtergrond, maar kan het wel degelijk een rol spelen. En als er dan geen oog is voor wat belangrijk is, zal diegene zich minder gezien en (h)erkend voelen. En minder het gevoel hebben dat diegene ertoe doet. Daarom is het bij het werken aan inclusie van belang om de mens te zien in al diens aspecten.
Over de auteur: Ceronne Kastelein is procesbegeleider en adviseur bij Movisie
c.kastelein@movisie.nl