Ervaringsdeskundigheid als fundament
Bovengenoemde plekken hebben gemeen dat ze allemaal opgericht zijn door en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en dat ervaringskennis centraal staat. Je treft er mensen die zelf ervaring met ontwrichting en herstel hebben én anderen in het herstelproces kunnen ondersteunen. Vanuit gelijkwaardigheid en herkenning. Bezoekers geven aan dat ze zich er gezien en gehoord voelen, gewoon als mens en niet als patiënt of iemand waar iets mis mee is.
Een plek om te groeien
In een laagdrempelig steunpunt zien we drie bouwstenen: sociale participatie, maatschappelijke participatie en zelfontplooiing/methodische zelfhulp. Of in andere woorden: mensen ontmoeten, samen doen, en elkaar versterken/samen leren.
Elke plek is anders; gezamenlijk opgebouwd door de mensen die er komen. Vaak is er een open inloop en gezamenlijke activiteiten, zoals koken, wandelen en schilderen. Ook is er ruimte voor gerichte herstelactiviteiten, themabijeenkomsten en zelfhulpcursussen. Je mag er zijn wie je bent. En wie wil, kan zijn of haar talenten verder ontwikkelen: vandaag bezoeker, morgen vrijwilliger of medewerker.
Het is indrukwekkend om te zien hoe mensen die zoveel hebben meegemaakt dat om weten te buigen om anderen in hun herstel te ondersteunen. Sommigen hebben daarbij ook nog het lef, de visie en de skills om een zelfregie- en herstelorganisatie te runnen.
Van beweging naar beleid
Wat ooit begon als een cliëntenbeweging, is uitgegroeid tot een landelijk netwerk. Met steun van MIND en verenigd in de Nederlandse Vereniging voor Zelfregie en Herstel hebben deze initiatieven een vaste plek gekregen in het zorg- en welzijnslandschap.
In de recente zorgakkoorden IZA en AZWA is afgesproken dat gemeenten laagdrempelige steunpunten moeten realiseren en daar ook structurele financiering voor krijgen. De maatschappelijke waarde van deze plekken wordt dus breed erkend.
Daarmee ontstaat ook een uitdaging: hoe realiseer je een ‘top-down’ opgave voor initiatieven die ‘bottom-up’ georganiseerd zijn? Als gemeente kun je veel doen om laagdrempelige steunpunten mogelijk te maken, bijvoorbeeld door ervaringsdeskundigen de lead te geven, locaties te faciliteren en bestaande initiatieven te helpen groeien, zonder ze te institutionaliseren.
Laten we zorgen dat er veel meer van dit soort plekken komen waar mensen elkaar ondersteunen in zelfregie en herstel én dat iedereen ze weet te vinden. Wilt u weten wat er al is? Kijk in de MIND Atlas. Voor informatie, advies en ondersteuning is er het Loket laagdrempelige steunpunten.
Over de auteur: Kathinka Hellweg is projectleider bij MIND
