Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Je onafhankelijke cliëntondersteuner: die ruil je niet even om

Rick (21) heeft een verstandelijke beperking en toenemende gedragsproblemen. Hij woont bij zijn ouders, die stapelgek op hem zijn. Toch trekt de zorg voor Rick een steeds zwaardere wissel op het gezin. Zijn moeder is opgebrand, na jaren van doorzetten. Rick krijgt nu nog ondersteuning via de gemeente, maar de meeste zorg komt voor de rekening van zijn ouders. Ondersteuning regelen, gaat soms stroef. Gelukkig is er sinds jaar en dag Maaike, de onafhankelijke cliëntondersteuner die het gezin bijstaat in alles wat er geregeld moet worden. Ze is bij het aanvragen van voorzieningen hun steun en toeverlaat. Maaike helpt dus ook met de aanvraag voor een zorginstelling, zodat Rick binnenkort uit huis kan en alsnog in goede handen is.

Door Natacha Lijding en Marjolein Schippemaandag 11 november 2019

Het wrange is dat wanneer zijn ouders en Maaike de juiste plek voor Rick gevonden hebben, Maaike zelf afscheid moet nemen van het gezin. Het zorgkantoor waar de zorg van Rick dan onder valt, financiert de huidige cliëntondersteuning namelijk niet. De nieuwe zorg valt onder de Wet landurige zorg (Wlz). En dus zal iemand anders Maaike’s taken moeten overnemen. “Ik kan daar echt niet bij”, vertelt Ricks moeder. “Juist nu alles gaat veranderen binnen ons gezin, moet Maaike weg. En niet omdat ze niet meer wil, maar vanwege de regels. Omdat Rick’s zorg onder een andere wet valt. Ze hebben geen idee hoeveel impact dit op ons heeft.”

Veranderen van wet, veranderen van cliëntondersteuner

Het verhaal van Rick staat niet op zichzelf. Een onafhankelijke cliëntondersteuner helpt mensen door het oerwoud die hun zoektocht naar passende zorg en ondersteuning vaak is. Op het moment dat mensen op zoek moeten naar zorg buiten de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en terecht komen in de Wlz, moeten zij ook van cliëntondersteuner wisselen. De cliëntondersteuner uit de Wmo kan op dit moment bijna nooit worden ingezet om te helpen de zorg te regelen vanuit de Wlz: dit is wettelijk van elkaar gescheiden. Voor mensen met een beperking of chronische ziekte, komen die (zorg-)wetten vaak samen in een leven. Bij een groot deel van hen moet ergens in het leven de overstap gemaakt worden van wet naar wet. En juist op dat moment hebben zij behoefte aan ondersteuning van hun bekende cliëntondersteuner uit het sociaal domein.

Onafhankelijke cliëntondersteuning is belangrijk

Zo’n onafhankelijke cliëntondersteuner heb je niet voor de gezelligheid. Voor veel mensen is hij of zij onmisbaar bij het regelen van de juiste zorg en ondersteuning door de persoonlijke vraag te vertalen naar een zorgvraag. De adviezen van de ondersteuner helpen de positie te versterken van mensen met een beperking of chronische ziekte. En dat is helaas nodig, want te vaak lopen mensen vast in het ingewikkelde systeem van verschillende wetten, loketten en regelingen. Vooral wanneer zij op zoek moeten naar zorg of ondersteuning vanuit een andere wet of verschillende wetten.

Omslachtige manier van werken

Ook om de eigen regie van mensen met een beperking en hun naasten te versterken, is cliëntondersteuning belangrijk. Het biedt mensen de mogelijkheid zich te laten bijstaan in de contacten met gemeente, zorgkantoren en zorgaanbieders. Cliëntondersteuning helpt bij het zoeken naar oplossingen en wordt aangeboden via gemeente of zorgkantoor. Het hoort onafhankelijk, kosteloos, goed beschikbaar, deskundig en levensbreed te zijn. Op dit moment is cliëntondersteuning via verschillende wetten geregeld. Dat vinden mensen die er gebruik van maken bijzonder omslachtig en onwenselijk.

Oplossing met belang cliënt voorop

Het is bij het oplossen van dit probleem heel belangrijk dat het perspectief van de cliënt als uitgangspunt wordt genomen. Niets hoeft partijen tegen te houden om cliëntondersteuning over de wetten heen nu al voor alle burgers goed te regelen.
Bij deze dan ook aan oproep aan adviesraden in het sociaal domein om hier werk van te maken en buiten de kaders van de bestaande wetten te denken. Dit geeft mensen zoals de ouder van Rick houvast in een periode dat alles op losse schroeven staat.  En voor hen doen we het uiteindelijk.

Over de auteur: Natacha Lijding is beleidsmedewerker Zorg Ieder(in) en projectleider van het programma Koploperproject Onafhankelijke Cliëntondersteuning en Marjolein Schipper is beleidsmedewerker Zorg en Ondersteuning Ieder(in).