Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Citizen Science in het sociaal domein

Bent u al volop bezig met ‘Citizen Science’? De term, vertaald als ‘burgerwetenschap’, is een beweging waarbij burgers betrokken worden bij wetenschappelijk onderzoek, of daar zelf het initiatief toe nemen. 

Door Nicole Ketelaarmaandag 9 maart 2020

Sinds de eerste successen, vooral in de hoek van het gezondheidsonderzoek, biologie en sterrenkunde,  is de beweging verder aan het inburgeren. Een team gamers ontrafelde zo in 2011 de structuur van een eiwit dat het aidsvirus bij resusapen veroorzaakt. Een vraagstuk waar onderzoekers al vijftien jaar mee worstelden, werd daarmee door gamers in vijftien dagen opgelost. Bij het artikel in Nature werden alle 57.000 gamers als co-auteur vermeld. In het online sterrenkundeproject Galaxy Zoo zochten 80.000 vrijwillige deelnemers naar ellips- of spiraalvormige sterrenstelsels. In een maand werden meer dan 10 miljoen beelden van sterrenstelsels in kaart gebracht, iets waar astronomen jaren over gedaan zouden hebben (lees ook: Anette Wiesman, Trouw, 24 november 2019). Recent is er een game ontwikkeld om een oplossing te vinden voor lymfeklierkanker. Gamers kunnen zodoende wetenschappers helpen met het analyseren van wetenschappelijke data. Deze voorbeelden laten zien dat met de inzet van vrijwilligers en burgers zaken worden gerealiseerd die niet mogelijk werden geacht en zeker niet in zo’n kort tijdsbestek. 

Citizen Science en het sociaal domein
Ik hoor de term ‘Citizen Science’ steeds vaker bij nieuwe projecten in het sociaal domein. Al enkele jaren voer ik sociaal wetenschappelijk onderzoek uit binnen het welzijns- en zorgdomein. Binnen onderzoeksprojecten werk ik samen met professionals om de link te leggen naar onze opleidingen. Veelal wordt er ook samengewerkt met ‘de doelgroep’, dat wil zeggen: patiënten, cliënten, mantelzorgers, ervaringsdeskundigen van het sociale vraagstuk. En draaiend om thema’s als armoede, complexe echtscheidingen, overgang van jeugdzorg naar participatiewet, vragen rondom kwetsbare woonsituaties. 

Burgers als mede-onderzoekers

De doelgroep heeft in onderzoeken vooral een rol om vragen uit de praktijk aan te scherpen en informatie te genereren richting onderzoekers en professionals door middel van diepte-interviews, focusgroepen of vragenlijsten. Echter, burgers betrekken zoals in de beweging van ‘Citizen Science’ gaat veel verder. Burgers, zoals u, worden uitgedaagd om zelf met voorstellen te komen, waarna we gezamenlijk onderzoek doen. In die rol krijgt u niet alleen een functie in het doorgeven van informatie, maar wordt u - zoals ook in bovenstaande voorbeelden - mede-onderzoeker en krijgt u mogelijk ook een rol in het verzamelen van informatie, het interpreteren, of implementeren van de doorwerking van nieuwe informatie of interventies. Informatie wordt niet alleen opgehaald bij u, maar wordt nadrukkelijk ook weer teruggelegd bij u als burger. 

In de praktijk

Maar, hoe breng je het hele ‘Citizen Science’ binnen het sociaal domein in de (sociaal wetenschappelijke) praktijk? Er zijn nog veel vragen; misschien zijn het vooral gewoontes die doorbroken moeten worden. In een onlangs gestart grootschalig project waar ‘Citizen Science’ het centrale woord is om onderzoek en living labs op te zetten en te kijken naar onder meer burgers & technologie, burgers & arbeid, burgers & gezonde leefstijl merkte ik op dat er geen enkele burger in de vergaderzaal zat. Wel zaten er een boel onderzoekers die óók burgers zijn, maar dat is weer wat anders. 

Eén van de hamvragen was: hoe gaan we burgers vinden die willen meedoen aan ons onderzoek? Maar wat is deze ‘ons’? Wat is dan precies ‘van ons’? En hoe brengen we alle burgerkennis met de wetenschap samen? Wie is wanneer expert? 

Wilt u mij mailen als u wilt meedoen aan een onderzoek gericht op ‘Citizen Science’? En beter nog, welk onderzoek zou ú willen opzetten? 

Over de auteur: Dr. Nicole Ketelaar is senior onderzoeker bij het lectoraat Social Work en hoofddocent bij de Master Healthcare and Social Work, Saxion University of Applied Sciences

E-mail: n.a.b.m.ketelaar@saxion.nl