De vraag of ik als onderzoeker maatschappelijke vraagstukken een blog wil schrijven over Nederlandse Roma en Sinti geeft me toch meteen een ongemakkelijk gevoel. Vooral omdat ik denk: waarom wordt niet iemand die echt uit de gemeenschappen komt gevraagd? Als antropoloog probeer ik wel mijn best te doen de belangen van de gemeenschap goed neer te zetten, maar waarom worden zij zelf niet gevraagd of ingezet?
Ik open deze blog eigenlijk meteen met het thema waar de meeste pijn zit van deze heterogene gemeenschappen. Dat is openlijke erkenning en waardering voor wie zij zijn: Nederlandse Sinti en Roma. Ondanks verschillen tussen en binnen deze twee gemeenschappen, zijn er ook genoeg overeenkomsten die hen binden, zoals een gemeenschappelijke geschiedenis van vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog, het nomadische bestaan dat zij vooral vroeger hadden, en culturele overeenkomsten. Vaak wordt gedacht dat Roma en Sinti in woonwagens wonen, maar dat is lang niet altijd het geval. Ook dat verschilt per subgroep.
Erkenning en waardering zit vooral in het feit dat relatief veel mensen uit deze gemeenschappen die al lang in Nederland wonen, de taal goed spreken en deelnemen aan de samenleving, nog steeds niet worden erkend als Nederlander. Zij krijgen geen Nederlands paspoort, vanwege vele bureaucratische redenen, maar waar ook institutioneel racisme in doorsijpelt. Erkenning en waardering voor wie zij zijn en wat zij doen. Dat zij docent, ondernemer, theatermaker of beleidsadviseur zijn, maar door negatieve stereotype beeldvorming hun etniciteit verborgen houden.
Als we spreken over belangen behartigen van deze gemeenschappen, dan zouden professionals in gemeenten met hen zelf onbevooroordeeld in gesprek moeten gaan. Er zijn genoeg sleutelpersonen in de gemeenschappen te vinden die goed kunnen uitleggen wat nodig is voor hun achterban. Natuurlijk zijn er ook rapporten te vinden zoals onderaan dit blog, maar het belangrijkste is dat professionals zelf om de tafel gaan met sleutelpersonen om zo lokale netwerken te versterken. Een bekende frustratie van Sinti en Roma is dat als zij een goed contact hebben bij een gemeente, dat deze professional na redelijke korte termijn weer weg is. Hoe kan je lokale netwerken bestendigen? Wat is daarvoor nodig? Dit samen uitwerken met sleutelpersonen uit de gemeenschappen op lokaal niveau zal een eerste stap zijn. In de gemeente Enschede is een positief voorbeeld daarvan te vinden en zo volgen er hopelijk meer.
Over de auteur: Eliane Smits van Waesberghe is antropologe en onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut. Ook is zij programmacoördinator Zelfbeschikking bij Kennisplatform Inclusief Samenleven.
Kennisgids Roma en Sinti | KIS
Nederlandse Sinti en Roma | KIS
'Bijzonder ingewikkeld om aan papieren te komen' - Verwey-Jonker Instituut
Verkennend onderzoek naar centrale belangenbehartiging voor Roma en Sinti - Verwey-Jonker Instituut