Vereniging van adviesraden die de lokale overheid adviseren vanuit het inwonersperspectief

Samen doen draagt bij aan participatie van dak- en thuisloze mensen

De laatste jaren is een trend aan het ontstaan om dak- en thuisloze mensen een eigen woning aan te bieden. Dit is een mooie beweging die bijdraagt aan het verbeteren van kwaliteit van leven van deze kwetsbare doelgroep. Een aandachtspunt daarbij is dat huisvesting alleen niet voldoende is. Het gevaar van eenzaamheid ligt op de loer en daarmee bestaat een risico op terugval in ongewenst gedrag en uiteindelijk weer op dakloosheid. 

Door Miranda Rutenfrans-Stuparmaandag 2 maart 2020

Uit het promotie-onderzoek dat ik bij de Werkplaats Sociaal Werk van Tranzo (Tilburg University) heb uitgevoerd blijkt dat naast huisvesting het van belang is dat (voormalige) dak- en thuisloze mensen ècht participeren in de maatschappij. Dit houdt onder meer in dat zij ondersteund moeten worden bij het opdoen van (nieuwe) sociale contacten. Mensen moeten elkaar dus ontmoeten, bijvoorbeeld door deel te nemen aan activiteiten gericht op educatie, recreatie en werk. Daarbij moet het uitgangspunt zijn dat mensen deelnemen aan reguliere, bestaande activiteiten in de wijk of de stad. Echter, hoe graag we dit ook willen: het is niet voor iedereen (direct) haalbaar om zelfstandig te participeren. 

Om die reden moeten hulpverleners (zoals medewerkers van Maatschappelijke Opvang-instellingen) oog hebben voor de mogelijkheden die er wel zijn. Zonodig moeten MO-instellingen verantwoordelijkheid nemen in het ontwikkelen van een groepsgericht aanbod in samenwerking met reguliere verenigingen, bedrijven en met andere partners in zorg en welzijn. Bijkomstig voordeel daarbij is dat in een aantal gevallen dit zelfs een deel van het ‘traditionele’ hulpverlenen kan vervangen. Het één op één praten met een hulpverlener is niet de enige interventie die ingezet kan worden. Bijvoorbeeld door samen te koken, ontstaat een ander gesprek. Enerzijds is er meer gelijkwaardigheid tussen cliënt en hulpverlener en anderzijds ontdekken mensen (zowel cliënten als hulpverleners) hun talenten door samen aan de slag te gaan. Zo vang je 2 vliegen in 1 klap: samen doen levert meer op dan alleen maar praten en het draagt bij aan maatschappelijke participatie. Uit mijn onderzoek blijkt dat participatie vervolgens weer bijdraagt aan betere kwaliteit van leven.  

Gemeenten moeten dus inzetten op meer dan alleen het aanbieden van woningen aan kwetsbare doelgroepen en op meer dan alleen individuele hulpverlening. We zien binnen bepaalde sectoren dat er bezuinigd is op collectief aanbod. Maatschappelijke opvang instellingen moeten gefaciliteerd worden om oog te hebben voor participatie, waarbij primair wordt aangesloten bij regulier aanbod, maar waarbij ook ruimte is voor een ‘tussenfase’, waarin mensen in een veilige omgeving met elkaar samen kunnen werken aan hun traject. In belang van een betere kwaliteit van leven van deze kwetsbare doelgroep.

Over de auteur: Miranda Rutenfrans-Stupar is in november 2019 gepromoveerd aan Tilburg University op het onderzoek Social Participation of Homeless People: Evaluation of the Intervention “Growth Through Participation”. Ze heeft daarnaast jarenlange ervaring binnen de maatschappelijke opvang als beleidsmedewerker en manager.